гіпс
(гр. gypsos = мел, гліна)
1) мінерал класа сульфатаў, вапністае рэчыва белага колеру, якое выкарыстоўваецца ў будаўніцтве, лепцы і медыцыне;
2) скульптурны злепак з гэтага рэчыва;
3) хірургічная павязка з гэтага рэчыва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
на́фта, ‑ы, ДМ ‑фце, ж.
Мінеральнае вадкае масляністае гаручае рэчыва звычайна цёмна-бурага колеру, якое ўжываецца як паліва, а таксама як сыравіна, з якой атрымліваюць розныя прадукты (бензін, газу, вазелін і пад.).
[Грэч. náphtha ад перс. näft.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спяка́нне, ‑я, н.
Спец.
1. Шчыльнае злучэнне асобных часцінак цвёрдага рэчыва пры высокай тэмпературы. Спяканне тарфяных пластоў.
2. Працэс атрымання цвёрдых і порыстых кавалкаў з дробных, парашкападобных або пылападобных матэрыялаў; агламерацыя. Спяканне баксітаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
субліма́цыя, ‑і, ж.
1. У хіміі — пераход рэчыва пры награванні з цвёрдага стану непасрэдна ў газападобны, мінаючы вадкі.
2. У метэаралогіі — пераход вадзяной пары ў атмасферы непасрэдна ў цвёрды стан, мінаючы вадкую фазу.
[Ад лац. sublimare — высока паднімаць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фільтр, ‑а, м.
Прыстасаванне або рэчыва для ачысткі вадкасцей або газаў ад непатрэбных прымесей. Фільтр процівагаза. Пясочны фільтр. Цыгарэты з фільтрам. // Спец. Прыбор для затрымкі пэўных прамянёў і пад. Электрычны фільтр. Акустычны фільтр.
[Фр. filtre ад лац. filtrum.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пло́мба ’цвёрдае рэчыва, якім закладваецца дупло зуба’, ’металічны забаронны знак’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ). Праз рус. мову з ням. Plombe, якое з plombieren ’пламбаваць’ < франц. plomber ’ушчыльняць, заліваючы растопленым волавам’ < plomb ’волава’ < лац. plumbum ’тс’ (Фасмер, 3, 284; Банькоўскі, 2, 610). Палес. драг. плёмба, блёмба — праз польск. plomba ’пломба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зара́д, ‑а і ‑у, М ‑дзе, м.
1. ‑у. Пэўная колькасць выбуховага рэчыва, шроту, карцечы, якая змяшчаецца ў снарадзе, патроне, стрэльбе. Тапурыя высыпаў на далонь рэшткі пораху. Заставалася якраз на адзін зарад. Самуйлёнак. У стрэльбе быў добры зарад шроту. Корбан.
2. ‑а. Баявы снарад, патрон і пад. [Ётка] дастае з пісьмовага стала рэвальверы і гарады да іх. Чорны. // Куля, шрот, карцеч з пэўнай колькасцю выбуховага рэчыва, запраўленыя ў канал агнястрэльнай зброі. Забіць шомпалам зарад. // Пэўная колькасць выбуховага рэчыва са ўзрывальнікам. Толавы зарад. □ Узляцеў у паветра мост, пахіснулася і пахілілася вадакачка. Лясніцкі загадаў падкласці пад яе адзін зарад. Шамякін.
3. ‑у. Колькасць электрычнасці ў якім‑н. целе. Дадатны зарад. Адмоўны зарад. Рознаіменныя гарады.
4. ‑у; перан.; чаго. Запас якіх‑н. пачуццяў, якасцей і пад. Зарад энергіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
combustible
[kəmˈbʌstəbəl]
1.
adj.
1) запа́льны, гару́чы; лёгкі на загара́ньне
2) па́лкі, гара́чы; запа́льчывы
2.
n.
гару́чае, па́ліва n., узгара́льнае рэ́чыва
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
кро́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Маленькая, дробная часцінка чаго-н.
К. пячэння.
Хлебныя крошкі.
2. зб. Сыпучае рэчыва з дробных, раскрышаных часцінак чаго-н. (спец.).
Мармуровая к.
◊
Да крошкі — поўнасцю, зусім расходаваць, аддаць і пад.
Ні крошкі — няма ніколькі.
|| памянш. кро́шачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
узры́ў, -ы́ву, мн. -ы́вы, -ы́ваў, м.
1. Імгненны распад рэчыва, які суправаджаецца ўтварэннем моцна нагрэтых, з высокім ціскам газаў, а таксама гук, які ўзнікае пры такім разбурэнні; выбух.
У. газаў.
У. бомбы.
2. Разбурэнне чаго-н., зробленае пры дапамозе такога распаду рэчываў.
У. скалы.
3. перан., чаго. Раптоўнае бурнае праяўленне чаго-н.
У. смеху.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)