птушкасям. аўдоткавых атр. сеўцападобных. Пашырана ў Еўропе, Сярэдняй і Паўд. Азіі, Паўн. Афрыцы. Рэлікт чацвярцічнага перыяду. На Беларусі вельмі рэдкі пералётны від, які знаходзіцца пад пагрозай знікнення, занесены ў Чырвоную кнігу. Трапляецца пераважна ў паўд.-ўсх. частцы Палесся.
Птушкадаўж. 40—45 см, маса да 440 г. Жыве на бязлесных пясчаных землях. Апярэнне шэра-пясочнае з чорнымі падоўжнымі стракацінамі, на бруху — белаватае. Ногі трохпальцыя. Прылятае ў сярэдзіне красавіка. Актыўная ноччу. Трымаецца парамі, восенню чародамі. Хутка бегае, выцягнуўшы шыю. Гнёзды на пяску. Нясе 2 жаўтавата-пясочнага колеру яйцы. Корміцца насякомымі, дробнымі яшчаркамі, грызунамі. Адлятае ў вер.—кастрычніку. Зімуе ў Афрыцы і на Пд Аравійскага п-ва.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Стрэ́пет ‘стэпавая птушка’ (ТСБМ), ‘аўдотка’ (мазыр., Федз.–Доўб.), ‘ястраб-цецеравятнік’ (Інстр. 2). Укр.стре́пет, стрепете́нь ‘тс’, рус.стре́пет ‘рэзкі шум, шорах са свістам’, птушка Otis tetrax’, дыял.стре́пел, урал.тре́пел ‘тс’. Гукаперайманне, у аснове якога ляжыць уяўленне аб шораху, шамаценні крылаў; параўн. лац.strepō ‘шумець, бушаваць, грымець’ (Фасмер, 3, 776; ЕСУМ, 5, 438; Антропаў, Назв. птиц, 367).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нясу́шка, ‑і, ДМ ‑ншы; Рмн. ‑шак; ж.
Разм. Хатняя птушка (курыца, качка і пад.), якая нясе яйцы. Седалы і гнёзды для нясушак зрабіў Вацлаў Нехвядовіч, які аказаўся на дзіва кемлівым птушнікам.Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залётны1, ‑ая, ‑ае.
Які выпадкова або ненадоўга заляцеў у гэта месца. Залётная птушка. □ Цішыня... Незнаёмых залётных гусей Прытуліла ракіта густая.А. Александровіч.
залётны2, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з залётамі. // Які выражае заляцанне. Залётныя позіркі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
птах, ‑а, м.
Разм.Птушка, звычайна вялікая. У непраходнай глухамані гняздзіцца на векавых дрэвах рэдкі птах — чорны бусел.В. Вольскі.Дзед ганарыўся галубамі: маўляў, ні ў каго няма такіх разумных птахаў, як у яго...Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скапа́, ‑ы, ж.
Буйная драпежная птушка сямейства ястрабіных, якая жыве каля рэк, азёр і харчуецца рыбай. — Скапа, — адказаў мой сябар, налягаючы на вёслы. — Так.. у літаратуры значыцца, а ў народзе яго проста рыбаловам завуць.Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фаза́н, ‑а, м.
Вялікая птушка сямейства фазанавых з яркім апярэннем. Як заўважыў Томі,.. [дзядзька Морыс] прыйшоў толькі пад самую раніцу і прынёс трох залацістых фазанаў.Лынькоў.Фазан пад ранішняй зарою стаў, Прымерыўся з ёй радугай хваста.Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
feniks
м.міф. фенікс;
odrodzić się jak feniks z popiołów — адрадзіцца з попелу, як птушка Фенікс
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
mocker
[ˈmɑ:kər]
n.
1) насьме́шнік -а m., насьме́шніца f.
2) по́сьмех -у m.
3) перасьме́шнік -а m. (пту́шка)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Казадо́й ’птушка Caprimulgus’ (БРС, ТСБМ). Нягледзячы на пашырэнне ў слав. мовах: укр.козодій, рус.козодой, польск.kozodój, чэш.kozodoj, славен.kozodòj, серб.-харв.ко̏зодој, балг.уст.козодой (лічыцца запазычаннем з рус. мовы), не з’яўляецца старажытным. Паходзіць з лац.caprimulgus ’птушка казадой’ і ’пастух, чалавек, які доіць коз’, capra ’каза’ і mulgere ’даіць’. Лац. слова адлюстроўвае старажытнае павер’е, што гэта птушка ўначы высмоктвае малако ў коз. Аб шляхах запазычання меркаваць цяжка; рус.козодойФасмер (2, 279) лічыў або кніжнай калькай праз ням.Ziegenmelker з лац., або непасрэдна з лац.caprimulgus. Бел. слова — з рус. або польск. мовы.