Перакатле́ць (пірікатле́ць) ’моцна перамерзнуць’ (Юрч. СНЛ). Відаць, да пера- і ⁺катле́ць ’пасінець’, параўн., рус. вяц. котле́ть ’станавіцца чорным (як кацёл)’. Да кацёл (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыва́рваць ’прыпарваць’ (ТС). Да вары́ць 2 ’моцна грэць (пра сонца); парыць (пра надвор’е)’ (гл.). Відавочна, усходнеславянскае, параўн. рус. прива́ривать ’пячы гарачынёй, спёкай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разгалява́цца ’увайсці ў азарт’ (Сцяшк. Сл.). Няяснае слова. Магчыма, звязана з гілява́ць (гл.) або з рус. цвяр. разга́литься ’моцна захацець чаго-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разлупа́шываць ’моцна раздзіраць’ (Юрч. СНЛ), разлупе́чываць ’тс’ (там жа). Утворана ад разлупі́ць ’раздзерці’ з дапамогай экспрэсіўных суфіксаў ‑ашы‑, ‑ечы‑. Гл. лупі́ць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́знуць ’разануць; стукнуць, ляснуць’ (ТСБМ, ТС), рэ́знуцца ’моцна стукнуцца’ (ТСБМ, Мат. Гом.; ганц., Сл. ПЗБ; Шат.). Славац. reznuť ’ударыць’. Ад рэзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скапу́ціцца ‘памерці’ (ТСБМ, ТС, Варл.). Рус. калуж., маск. скапу́титься ‘нечакана і моцна захварэць’. Ад капут (гл.), што з ням. kaput ‘канец; смерць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зла́яць, злаю, злаеш, злае; зак., каго-што.
Разм. Моцна накрычаць, аблаяць. Мужык той быў чуць не сацыяліст: панскую кабылу назваў брыдка і земскага калісь.. злаяў перад соцкім. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закурлы́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць курлыкаць. // Курлыкнуць некалькі разоў запар; пракурлыкаць. Нібы ў адказ дзяўчынцы птушкі дружна і моцна закурлыкалі і схаваліся за густым сасновым борам. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўсме́рць, ‑і, ж.
У выразе: да паўсмерці — вельмі моцна. [Аўдоля:] — А ці праўда гэта, што яны Алеся збілі да паўсмерці? Крапіва. Кахаў аж да паўсмерці І да паўзабыцця... Кляўко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разга́ўкацца, ‑аецца; зак.
Разм. Пачаць моцна і доўга гаўкаць. Апоўначы, аднойчы, на дварэ Разгаўкалася Шаўка, Ды так жа ўзялася гаўкаць, Што аж мароз па скуры ўсіх дзярэ. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)