чацвяры́к, ‑верыка, м.
1. Старая мера аб’ёму сыпкіх цел; адна восьмая частка чвэрці. Чацвярык ячменю.
2. Чатыры кані ў адной запрэжцы. Самае меншае — чацвярык стаеннікаў запрагалі ў ягоную [панскую] карэту. Дубоўка. Едзе дарогаю пан на чацверыку. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́лман ’анучнік, зборшчык утыльсыравіны’ (Сцяшк.). Без адпаведнікаў. Слова па структуры нагадвае запазычанне, але відавочна малы арэал распаўсюджання лексемы сведчыць пра магчымы рэгіянальны наватвор. Хутчэй за ўсё, адантрапанімічнае ўтварэнне. З магчымых слав. паралелей звяртаюць на сябе ўвагу рус. зах.-бран. калманоги ’кульгавы’, бел. калматы ’касматы’ (гл.), адна к разглядаемае слова наўрад ці суадносіцца з імі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Турнэ́пс ‘рэпа, Brassica rapa L.’ (Кіс.), ‘кармавая рэпа, Brassica rapa rapifera’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), турне́пс, турнэ́т ‘тс’ (Сл. ПЗБ), турнэ́пчык памянш. ‘тс’ (віл., Лір. бел. вяселля), турне́псіна ‘адна расліна або плод турнэпса’ (Юрч. Вытв., Мова Сен.). Запазычанне з англ. turnips мн. л. ‘рэпа’: Swedish turnips ‘турнэпс’ праз польск. turneps, turnep або рус. турне́пс ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
біязо́на
(ад бія- + зона)
сукупнасць геалагічных адкладаў, у якой сустракаецца якая-н. адна сістэматызаваная група выкапнёвых арганізмаў (від, род, сям’я).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
валі́н
(англ. valine)
адна з жыццёва неабходных амінакіслот, якая ўваходзіць у склад бялкоў і ўплывае на рост, функцыяніраванне нервовай сістэмы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гебефрэні́я
(ад гр. hebe = маладосць + phren = розум)
псіхічнае захворванне, адна з форм юнацкай шызафрэніі, якая развіваецца ў перыяд палавога даспявання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
расі́зм
(іт. razzismo)
антынавуковая рэакцыйная тэорыя аб нераўнацэннасці чалавечых рас і аб тым, што адна раса павінна панаваць над іншымі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ра́та
[польск. rata, ад лац. rata (pars) = вызначаная частка]
адна з частак агульнай платы, доўгу, якая ўносіцца ў вызначаны тэрмін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
стыра́тар
(ад іт. stirare = расцягваць)
прыстасаванне з дзвюх уваходзячых адна ў другую рамак для нацягвання вільготнай паперы пры рабоце акварэллю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фізікалі́зм
(ад фізіка)
адна з канцэпцый неапазітывізму, паводле якой ісціннасць палажэння любой навукі залежыць ад магчымасці перакласці яго мовай фізікі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)