Verbum

стара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Рабіць што-н. са стараннем.

С. на жніве.

2. з інф. Імкнуцца зрабіць што-н., прыкладаць намаганні да чаго-н.

С. выйсці раней на працу.

С. вучыцца.

|| зак. пастара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

туля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.

1. Блукаць, хадзіць без пэўнай мэты; бадзяцца.

Усё жыццё туляўся без ніякага занятку.

2. Знаходзіцца дзе-н., хаваючыся ад каго-, чаго-н.

Туляўся ў лесе, пакуль партызан не знайшоў.

|| наз. туля́нне, -я, н.

ты́гель, -гля, мн. -глі, -гляў, м.

1. Пасудзіна з вогнетрывалага матэрыялу для плаўкі, варкі, нагрэву чаго-н. на моцным агні.

2. Металічная пліта друкарскай машыны для прыціскання паперы да пакрытай фарбай друкарскай формы (спец.).

|| прым. ты́гельны, -ая, -ае.

угаці́ць, угачу́, угаці́ш, угаці́ць; угаці́м, угаціце́, угаця́ць; уга́чаны; зак., што ў што.

1. Выкарыстаць для гачэння, укласці ў гаць.

2. Зрасходаваць усё ці вялікую колькасць чаго-н. (разм.).

У. усё масла ў кацёл.

|| незак. уга́чваць, -аю, -аеш, -ае.

узлажы́ць, -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны; зак.

1. каго-што на што. Палажыць на што-н., паверх чаго-н.; ускласці.

У. бервяно на сані.

2. перан., што на каго-што. Даручыць што-н. каму-н.

У. адказнасць на брыгадзіраў.

умясці́цца, умяшчу́ся, уме́сцішся, уме́сціцца; зак.

1. Змясціцца ўнутры чаго-н., дзе-н.

Кнігі ўмясціліся ў партфель.

Думкі не маглі ў. ў галаве (перан.).

2. Размясціцца на якім-н. месцы.

У. за адным сталом.

|| незак. умяшча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

упха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што (разм.).

1. Пхаючы, усунуць куды-н. усё, многае.

У. салому ў мяшок.

2. З’есці многа чаго-н. (груб.).

Місу бульбы ўпхаў.

|| незак. упіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і упі́хваць, -аю, -аеш, -ае.

хі́мія, -і, ж.

1. Навука аб складзе, будове, уласцівасцях рэчываў і іх узаемных ператварэннях.

Неарганічная х.

Фізічная х.

2. Якасны склад чаго-н., атрыманы пры дапамозе спецыяльных метадаў і сродкаў.

Х. крыві.

Х. нафты.

|| прым. хімі́чны, -ая, -ае.

ця́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні; -нуты; зак. (разм.).

1. гл. цяпаць.

2. каго-што. Укусіць, схапіць зубамі.

Сабака цяпнуў за палец.

3. што і чаго. Выпіць спіртнога.

Ц. чарку.

4. каго. Стукнуць, ударыць каго-н.

Ц. па галаве.

чэ́сны, -ая, -ае.

1. Праўдзівы, прамы; добрасумленны.

Ч. чалавек.

Ч. ўчынак.

2. Заснаваны на правілах чэсці, добрапрыстойнасці.

Чэснае жыццё.

Чэснае імя.

3. Маральна чысты, цнатлівы.

◊

Чэснае слова — выраз, які ўпэўнівае ў праўдзівасці чаго-н.

|| наз. чэ́снасць, -і, ж.