Ветравал ’сапсаваныя дрэвы’ (Інстр. III), ’дрэвы, паваленыя ветрам’ (КТС). Запазычана з рус. мовы; параўн. ветравал ’павалены ветрам лес’. Серб.-харв. ветроваљ(а) ’сінегаловік, Eryngium campestre’, балг. ветровал ’тс’ утварыліся аналагічна (з асноў вецер‑ і вал‑іць), але незалежна ад паўголае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяршкоўка́ ’дошка (аполак)’ (светлаг., б.-каш., Мат. Гом.); ’дошка ў залежнасці ад таўшчыні’ (Інстр. III). Утворана пры дапамозе суф. ‑оўка ад дзеяслова *вершкаваць, магчыма, запазычанага з рус. уладз. вершковать ’вызначаць расцэнкі на лес у залежнасці ад таўшчыні (вяршаліны і камля)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лясі́на, лесі́на, лесі́на ’адно дрэва на корані’, ’сухое дрэва’, ’ссечаныя дрэвы як лесаматэрыял’, ’бервяно’ (ТСБМ, Гарэц., Др.-Падб., Бяльк., Касп., Ян., Юрч. Вытв.; рас., Шатал.; пух., Сл. ПЗБ; ТС). Да лес (гл.). Аб суфіксе ‑іна гл. Сцяцко, Афікс. наз., 155–156.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маладня́к, маладня́х, молодняк ’маладыя жывёлы, птушкі’, ’малады лес да прачысткі’, ’маладыя пчолы’, ’моладзь’ (ТСБМ, Шат., Касп., Анох., ТС, Сл. ПЗБ, Яруш.). Укр. молодня́к, рус. молодня́к, молодня́г. Усх.-славянскае. Да малады́ (гл.). Аб суфіксе ‑няк гл. Сцяцко, Афікс. наз., 118–119.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Палясо́ўшчык ’вартаўнік лесу, ляснік’ (Яруш., Мядзв., Інстр. II, Дасл. па літ. і мове, Гродз. пед., 1967, 41). Рус. паўдн., усх. полесовщи́к ’тс’. Ад *палясоўны (< лес) з суф. ‑шчык (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 75). Не выключана, што гэта і запазычанне з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перапаляві́ца ’пажарніца наземная, Calamagrostis epigeios (L.) Roth.’ (маг., Кіс.). Да пераполы ’пусты, дзікі, не засеяны’, параўн. ст.-рус. переполье ’дзікае поле’, переполянье ’палянка, вакол якой лес’ (XVII ст.) < пера- і полы (гл.); тады перапалішʼца — ’пажарніца, якая расце на неапрацоўваемым полі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паўз прыназ an (D)… vorbéi;
яны́ праязджа́лі паўз лес sie fúhren am Wald vorbéiпа́ўз|а ж Páuse f -, -n;
зрабі́ць паўзу éine Páuse máchen [éinlegen]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
вы́сечы, -секу, -сечаш, -сеча; -сечам, -сечаце, -секуць; вы́сек, -кла; -сечы; -сечаны; зак., што.
1. Ссячы ўсё, знішчыць.
В. лес.
2. Выбраўшы, ссячы.
В. жардзіну.
3. Секучы, дастаць, выняць або вырабіць.
В. кавалак лёду.
4. Выразаць з каменя ці на камені.
В. надпіс.
В. бюст.
5. Здабыць ударам па крэмені, выкрасаць.
В. іскру.
|| незак. высяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. вы́сечка, -і, ДМ -чцы, ж. (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
урэ́зацца, -э́жуся, -э́жашся, -э́жацца; -э́жся; зак., у што.
1. Уваткнуцца, укліні́цца ў што-н. вузкім, вострым.
Човен урэзаўся ў пясчаны бераг.
Лес клінам урэзаўся ў поле (перан.).
2. перан. Імкліва ўварвацца ўнутр чаго-н.
Конніца ўрэзалася ў варожыя рады.
3. перан. Запомніцца моцна і адразу.
У. ў памяць.
4. перан. З разгону сутыкнуцца з чым-н. (разм.).
Машына ўрэзалася ў слуп.
|| незак. ураза́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і урэ́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
цямне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.
1. Станавіцца цёмным, цямнейшым; траціць яркасць.
Срэбра з часам цямнее.
2. безас. Пра надыход цемнаты; змяркацца.
Улетку позна цямнее.
3. Вылучацца сваім цёмным колерам, віднецца (пра што-н. цёмнае).
Здалёк цямнеў лес.
На фоне неба цямнела нейкая постаць.
|| зак. пацямне́ць, -е́е (да 1 і 2 знач.) і сцямне́ць, -е́е (да 2 знач.).
|| наз. пацямне́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)