зры́ўшчык, ‑а, м.

Разм. Той, хто зрывае якую‑н. работу, справу. [Рыгорка] замахаў рукамі, залямантаваў на ўвесь голас: — Зрыўшчык работы, падбухторшчык! Дуброўскі. — Я вінаваты перад таварышамі, перад усімі, я, можна сказаць, здрадзіў, зрыўшчыкам стаў, на ўсю роту кляймо такое паклаў... Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

глухава́ты, ‑ая, ‑ае; ‑ват, ‑а.

1. Трохі глухі (у 1, 2 знач.). Глухаваты ад старасці, Пятрусь спаў яшчэ моцна, мог не дачуць гадзінніка. Брыль.

2. Не вельмі звонкі, прыглушаны (пераважна пра голас, гукі). Глухаваты бас. □ Глухаватым, асіплым голасам.. [Андрэй Іванавіч] запеў калыханку. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гультаява́ты, ‑ая, ‑ае.

Схільны да гультайства, трохі лянівы. Марыніч — хітры, гультаяваты чалавек, толькі від паказвае, што робіць, а сам пасмейваецца з Пракопа. Колас. // Які выражае гультайства, уласцівы гультаю. Гультаяватыя рухі. □ Раніцаю цішыню ў пасёлку парушыў гультаяваты, ахрыплы голас суседняга сабакі. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вісклі́вы, ‑ая, ‑ае.

Пранізлівы, з віскам. Вісклівы крык. □ [У Якава] у вушах — вісклівы Наташын смех, а ў душы — сумны голас Марыі Адамаўны. Кулакоўскі. // Які часта вішчыць. Клопатаў хапала ўсім: паспрабуй нанасіць вёдрамі вады, нарабіць і разнесці корм гэтым неспакойным, вісклівым жывёлінам... Місько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сіпата́, ‑ы, ДМ ‑паце, ж.

1. Уласцівасць і стан сіпатага; сіпатыя гукі. Ад натугі.. голас [хлопчыка] то бадзёра ўзлятаў, то з сіпатой спадаў. М. Ткачоў.

2. Адчуванне сухасці ў горле, што перашкаджае яснасці, выразнасці мовы. Сіпата ў горле. Крычаць да сіпаты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узбадзёрыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.

Выклікаць бадзёры настрой, прыліў сілы, энергіі; падбадзёрыць. Тое, што .. [Алесь] як быццам пачуў бацькаў голас, узбадзёрыла яго. Броўка. На завод да нас прыехаў Сам Ільіч праводзіць хлопцаў, Развітацца з імі, словам Узбадзёрыць іх бацькоўскім. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

унараві́ць, ‑раўлю, ‑ровіш, ‑ровіць; зак.

Дагадзіць, зрабіўшы што‑н. так, як хочацца каму‑н. — Каму там горача стала? — пачуўся дрыготкі голас хворага. — Усім не ўнаравіць, — зачыніў вокны юнак. Гурскі. — Сынку, забралі крывапіўцы нашага бацьку! — крыкнула [маці]. — Не ўнаравіў нешта пану. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчаня́чы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да шчаняці, належыць яму. Раптам зноў пачуўся брэх, цяпер ужо куды бліжэй, і таму мацнейшы. Звонкі, шчанячы. Ваданосаў. // Які прызначаны для шчаняці. Шчанячая посцілка.

2. Такі, як у шчаняці, уласцівы шчаняці. Шчанячы голас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шыро́ка, прысл.

1. Прысл. да шырокі.

2. у знач. вык. Пра вялікую адлегласць да чаго‑н., працягласць куды‑н. — Я тут! — данёсся знізу глухі голас. — Тут сцежка... Шырокая! Во! Пяць крокаў.. Лезьце сюды смела... Тут шырока, я вам кажу... Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэ́кнуць ’сказаць, абазвацца, падаць голас, загаварыць’ (ТСБМ, Жыв. НС, Нар. сл., Нар. словатв., Шат.), ’сказаць, папрасіць’ (Сл. ПЗБ), рэ́катэ ’доўга, заікаючыся расказваць’ (ЖНС). Польск. rzeknąć, палаб. rict, н.-луж. rjaknuś, в.-луж. rjeknyć, чэш. řeknouti, славацк. riebiuť ’тс’, серб. і харв. рѐкнути ’сказаць’, балг. река. Прасл. *reknǫti, *rekti. Роднаснымі звычайна лічацца літ. rė́koti, rẽkti ’крычаць’, лат. rēkt ’раўці, рыкаць’ (Махэк₂, 532; Бязлай, 3, 163; Чарных, 2, 109; Сной, 529).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)