амярцві́ць, ‑влю, ‑віш, ‑віць; зак., каго-што.
1. Выклікаць амярцвенне клетак, тканак і пад.
2. перан. Пазбавіць цікавага, жывога зместу. Амярцвіць цікавую справу.
3. перан. Пакінуць без выкарыстання, ужывання. Амярцвіць капітал.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ве́траны ’які прыводзіцца ў рух ветрам, адносіцца да ветру, пашыраецца з ветрам’, (перан.) ’легкадумны’ (КТС, БРС, Сцяшк.), укр. вітряни́й, рус. ве́тряный, ветряно́й, ве́треный, ст.-рус. вѣтреный, вѣтряный, польск. wietrzny, н.-луж. wětšnu, в.-луж. wětrny, чэш. větrný, větrní, славац. veterný, славен. vétrn, vetrén, макед. ветрен, балг. ветрен, ст.-слав. вѣтренъ, вѣтрьнь. Прасл. větrьnъ. Прыметнік, утвораны пры дапамозе суф. ‑ьn‑ ад асновы імені větr‑ (гл. ве́цер).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сту́сіна, стусі́на ‘прут, дубец; гібкае пугаўё’, перан. ‘пра высокага тонкага чалавека’ (ТСБМ, Ласт., Касп.), ‘гібкае дрэўца для пугі’ (Пятк. 1, Арх. Федар.; гродз., Нар. сл.), ‘чалавек высокага росту’ (ушац., там жа), сту́сінка ‘чаранок, палачка’, сты́сіна ‘доўгая тонкая галіна’ (Сцяшк. Сл.). З польск. stosina, дыял. stysina, stusina (stósina) ‘тс’, што да ням. Stoß ‘удар’, гл. Глінка, Бел.-польск. ізал., 28; магчыма пасрэдніцтва мовы ідыш (спалучэнне ст‑ замест шт‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перакры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак.
1. што. Накрыць нанава.
П. дах.
2. перан., каго-што. Перавысіць якія-н. паказчыкі, вынікі і пад., апярэдзіць.
П. норму.
3. перан., што. Закрыць для руху, цячэння, прыкрыць.
П. шлях. П. ваду.
|| незак. перакрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. перакрыццё, -я́, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́чарпаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
1. Чэрпаючы, выдаліць, выбраць усё, да канца.
В. ваду з вядра.
2. перан. Зрасходаваць поўнасцю, давесці да канца.
В. усе запасы.
В. праграму.
3. перан. Уладзіўшы, вырашыўшы, пакласці канец чаму-н. (кніжн.).
Інцыдэнт вычарпаны.
|| незак. вычэ́рпваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надлама́цца, -ламлю́ся, -ло́мішся, -ло́міцца; -лама́ўся, -ма́лася; -ламі́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Атрымаць трэшчыну, не пераламацца зусім.
Сук надламаўся.
2. перан. Страціць фізічныя або душэўныя сілы; аслабець.
Здароўе надламалася.
3. перан. Стаць іншым, змяніцца.
У іх узаемаадносінах нешта надламалася.
|| незак. надло́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расквітне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расцвісці, распусціцца (пра кветкі, расліны).
Цюльпаны ўжо расквітнелі.
2. перан. Стаць прыгожым, здаровым, дасягнуць росквіту.
Расквітнела дзяўчына.
3. перан. Дасягнуць высокай ступені развіцця, праявіцца з вялікай сілай.
Расквітнеў талент мастака.
|| наз. ро́сквіт, М -віце, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распалі́ць, -палю́, -па́ліш, -па́ліць; -па́лены; зак.
1. што. Прымусіць гарэць.
Р. вогнішча.
2. што. Моцна нагрэць агнём дачырвана.
Р. жалеза.
3. перан., каго-што. Выклікаць узбуджэнне.
Р. гнеў.
4. перан. Развязаць, распачаць (барацьбу, вайну).
Р. пажар вайны.
|| незак. распа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. распа́льванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэкла́ма, -ы, ж.
1. Апавяшчэнне рознымі спосабамі для стварэння шырокай вядомасці, прыцягнення спажыўцоў, гледачоў.
Гандлёвая р.
Шырокавяшчальная р.
Зрабіць рэкламу каму-н. (перан.: занадта расхваліць, разрэкламаваць).
2. Аб’ява з такім апавяшчэннем.
Светлавая р.
|| прым. рэкла́мны, -ая, -ае.
Р. характар артыкула (перан.: які рэкламуе што-н., хвалебны).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адкаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.
1. Коцячыся, перамясціцца ў які-н. бок на пэўную адлегласць.
Кола адкацілася.
Хваля адкацілася ад берага (перан.).
2. перан. Пра войска: хутка адступіць пад націскам праціўніка.
Адкаціўся вораг за раку.
|| незак. адко́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. адка́т, -у, М -ка́це, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)