яз
1. Месца ў рацэ, якое перагароджана частаколам або пераплотам упоперак, каб не даць рыбе ходу ўверх; сам пераплот (Нас., Слаўг.). Тое ж язовішча (Віц.), язоўе, язы́ (Гарад. Касп.), я́зік, язок (Мін.).
2. Іскра, агеньчык, святло ў цемры (Мін.). Тое ж ст.-бел. я́сачка, ясва, я́ска. Параўн.: «Ні я́за не віда́ць (Мін. 1966)» — «Не видно ни зги» (руск.).
□ ур. Яскі (балота, мачулішча) Віц. (Рам. Мат.), в. Я́скавічы Староб.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
хілі́цца несов.
1. клони́ться, наклоня́ться; склоня́ться;
2. крени́ться;
ло́дка хі́ліцца — ло́дка крени́тся;
3. (да чаго, к чаму, куды) перен. клони́ться (к чему, куда); идти́ (к чему, куда);
дзень хі́ліцца к ве́чару — день кло́нится к ве́черу;
віда́ць, куды́ хі́ліцца спра́ва — ви́дно, куда́ кло́нится (идёт) де́ло;
4. (да каго) перен. льнуть (к кому); чу́вствовать расположе́ние (к кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
*Асі́раць, осырыць ’кінуць’ (КСТ). Параўн. ст.-рус. осирѣние ’сіроцтва’ (Сразн.). Відаць, старарускі назоўнік утвораны ад дзеяслова, які не зафіксаваны ў Сразнеўскага, але адзначаецца ў Столінскім раёне. Дзеяслоў утвораны ад прыметніка сирыи ’сірата, сіроцкі, асірацелы’, відаць, спачатку без прэфікса: *сирѣти, а потым з прэфіксальным о‑: осирѣти.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Няро́знак, нырознак ’няздатны чалавек’ (Сл. Брэс.). Відаць, да знак, знаць (гл.), параўн. укр. нероззнака ’недасведчаны, нязнайка’, польск. nierozeznany ’недасведчаны, непаінфармаваны’ і пад. Сюды ж, відаць, і ганчарны тэрмін нэ‑ рознак ’сярэдні гаршчок’ (Вярэн.), г. зн. ’нявызначаных памераў (паміж вялікім і малым)’. Параўн. таксама няўрознак (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аб’яшэ́ць ’стаць нахабным’ (Арх. ГУ), відаць, з o‑běs‑ěti. Гл. бес, бешаны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бансю́к ’байструк’ (Некр.). Відаць, з бэнсю́к (вытворнае ад бэнсь ’тс’ польскага паходжання, гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярна́цца ’вяртацца’ (петрык., Мат. Гом.), ‑рт‑ змянілася на ‑рн‑, відаць, пад уплывам вярну́цца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Відо́шча ’бачна, прыкметна’ (Нас.). Паходзіць, відаць, з відзюшча < рус. видющий ’той, хто бачыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жывасцёр ’рыба Aspius rapax Leske’ (Касп.). Відаць, перастаноўка з жэраспер, жераствень. Гл. жэрах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)