own​1 [əʊn]adj., pron. свой; ула́сны;

She has money of her own. У яе ёсць свае грошы;

see smth. with one’s own eyes ба́чыць што-н. на свае́ во́чы

♦

(all) on one’s own сам, без дапамо́гі; адзі́н;

come into one’s own атрыма́ць нале́жнае, дабі́цца свайго́; атрыма́ць прызна́нне, уступа́ць у свае́ правы́;

get one’s own back on smb.infml разлі́чвацца/квіта́цца з кім-н.;

hold one’s own стая́ць на сваі́м;

The patient is holding his own. Пацыент змагаецца з хваробай.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ву́ха, -а, мн. ву́шы і (з ліч. 2, 3, 4) ву́хі, вушэ́й, н.

1. Орган слыху, а таксама вонкавая частка яго ў форме ракавіны.

Унутранае в.

Адмарозіць вушы.

Пачухаць за вухам.

Праваліцца па самыя вушы (вельмі глыбока). Тугаваты (тугі) на в. (глухаваты). На в. гаварыць (ціха, каля самага вуха таго, хто слухае). Міма вушэй прапусціць што-н. (пакінуць без увагі). В. рэжа або дзярэ (пра непрыемныя спевы, музыку; разм.). Не бачыць каму-н. каго-, што-н. як сваіх вушэй (ніколі не ўбачыць, не атрымаць; разм.). За вушы не адцягнеш каго-н. (вельмі падабацца каму-н. што-н.; разм.). Адным вухам (або краем вуха) чуў (не поўнасцю, без падрабязнасцей; разм.). І сцены вушы маюць (тут могуць падслухваць). Вушы наставіць (натапырыць) (пачаць прыслухоўвацца). Трымаць вушы востра (не быць вельмі даверлівым, быць асцярожным, пільным; разм.). У вушы ўвесці каму (падказаць каму-н. неабходнасць якога-н. дзеяння). Як у вуху (зацішна, цёпла).

2. перан., звычайна адз. Здольнасць успрымаць гукі.

Чуткае в. ў каго-н.

3. часцей мн. У цёплай шапцы-вушанцы — бакавыя адкідныя часткі.

Шапка з вушамі.

4. У некаторых прадметаў: бакавая частка, прыстасаванне для падвешвання, пад’ёму.

Вушы цэбра.

◊

І вухам не вядзе (разм.) — не звяртае ніякай увагі.

Па вушы закахацца (разм.) — вельмі моцна.

Па (самыя) вушы (разм.) — вельмі глыбока, многа, моцна; поўнасцю.

Па (самыя) вушы ўвайсці ў справу.

Дома работы па вушы.

Ні вуха ні рыла (не разумее, не ведае і пад.; разм.) — зусім нічога (не разумее, не ведае і пад.).

|| памянш. ву́шка, -а, мн. -і, -шак, н. (да 1 знач.).

За в. ды на сонейка (выкрыць, прыцягнуць да адказнасці каго-н.).

|| прым. вушны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

Вушныя хваробы.

В. урач (па лячэнні вуха; разм.). Вушная ракавіна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́мять ж.

1. па́мяць, -ці ж.;

храни́ть па́мять о поги́бших геро́ях захо́ўваць па́мяць аб загі́нулых геро́ях;

зри́тельная па́мять зро́кавая па́мяць;

слухова́я па́мять слыхава́я па́мяць;

плоха́я па́мять дрэ́нная па́мяць;

хоро́шая па́мять до́брая па́мяць;

вы́учить на па́мять вы́вучыць на па́мяць;

вы́пасть из па́мяти вы́пасці з па́мяці (галавы́);

запечатле́ться в па́мяти захава́цца (заста́цца) у па́мяці;

е́сли мне па́мять не изменя́ет калі́ мяне́ па́мяць не падво́дзіць;

2. (воспоминание) па́мяць, -ці ж., успамі́н, -ну м.;

в па́мять у па́мяць;

подари́ть на па́мять падары́ць на ўспамі́н (на па́мяць);

оста́вить о себе́ до́брую па́мять пакі́нуць пра сябе́ до́бры ўспамі́н;

3. (сознание) па́мяць, -ці ж., прыто́мнасць, -ці ж.;

больно́й лежа́л без па́мяти хво́ры ляжа́ў без па́мяці (у непрыто́мнасці);

◊

без па́мяти а) (любить, восхищаться и т. п.) ве́льмі мо́цна, го́рача; б) (бежать, лететь) ве́льмі ху́тка; в) (от кого, от чего) у захапле́нні;

ве́чная па́мять ве́чная па́мяць;

на мое́й па́мяти на маёй па́мяці, за маёй па́мяццю;

по па́мяти па па́мяці;

по ста́рой па́мяти па старо́й па́мяці;

на па́мять а) (наизусть) на па́мяць; б) (давать, дарить и т. п.) на па́мяць, на ўспамі́н;

на све́жую па́мять на све́жую па́мяць;

коро́ткая (кури́ная, дыря́вая) па́мять каро́ткая (куры́ная, дзіра́вая) па́мяць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

піса́ць, пішу́, пі́шаш, пі́ша; пішы́; пі́саны; незак.

1. што і без дап. Перадаваць на чым-н. якія-н. графічныя знакі.

П. літары. П. разборліва.

2. што. Складаць які-н. тэкст, ствараць літаратурны твор.

П. заяву.

П. вершы.

3. што аб кім-чым, пра каго-што і з дадан. сказам. Паведамляць ці выказваць што-н. пісьмова.

Газеты пішуць пра падзеі ў горадзе. П. пра дасягненні нацыянальнага мастацтва.

4. каму. Звяртацца да каго-н. пісьмова.

П. у вышэйшыя інстанцыі.

5. што. Ствараць творы жывапісу.

П. пейзаж.

◊

Закон не пісаны для каго або каму (разм.) — пра таго, хто дзейнічае, як яму захочацца.

Дурням закон не пісаны.

Пішы прапала (разм.) — аб непазбежнасці якой-н. страты, няўдачы і пад.

|| зак. напіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; -пі́саны.

|| наз. піса́нне, -я, н. (да 1, 2,4 і 5 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

свабо́дны, -ая, -ае.

1. Які карыстаецца свабодай, валодае незалежнасцю, суверэнны.

Свабодныя рэспублікі.

2. Незалежны, не звязаны ні з кім якімі-н. абавязкамі, адносінамі.

С. перакладчык.

С. мастак.

3. Які не ведае перашкод, абмежаванняў, не абмежаваны пэўнымі нормамі.

Рашучыя свабодныя паводзіны.

Свабодныя адносіны.

4. Які працякае, адбываецца лёгка, без замінак.

Свабоднае дыханне.

Свабодныя рухі рукамі.

Свабодна (прысл.) гаварыць на кітайскай мове.

5. Нікім або нічым не заняты; вольны.

Свабоднае месца ў партэры.

Свабодныя рукі (нічым не занятыя).

6. Не цесны.

Свабоднае паліто.

7. Прасторны, раскошны.

У тэатры прыгожа і свабодна (прысл.).

8. разм. Які не знаходзіцца ў дадзены момант у карыстанні.

Пакой с.

Свабодныя грошы.

9. Які ні да чаго не прымацаваны, ні з чым не злучаны.

С. канец ланцуга.

|| наз. свабо́днасць, -і, ж. (да 1, 3 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

год (мн. гады́) м., в разн. знач. год;

гады́ жыцця́ — го́ды жи́зни;

у гэ́тым го́дзе — в э́том году́;

паслявае́нныя гады́ — послевое́нные го́ды;

по́ры го́да — времена́ го́да;

○ Но́вы г. — Но́вый год;

навуча́льны г. — уче́бный год;

высако́сны г. — високо́сный год;

светлавы́ г. — астр. светово́й год;

зо́рны г. — звёздный год;

трапі́чны г. — тропи́ческий год;

◊ кру́глы г. — кру́глый год;

з го́ду ў г. — из го́да в год;

выйсці́ з гадо́ў — вы́йти из лет;

г. у г. — ежего́дно;

з гада́мі — с года́ми;

у гада́х — в лета́х;

без го́да ты́дзень — бе́з году неде́ля;

не па гада́х — не по года́м;

на схі́ле гадо́ў — на скло́не лет;

па маладо́сці гадо́ў — по мо́лодости лет;

з малы́х гадо́ў — с ма́лых лет, с малоле́тства;

у адны́х гада́х — в одно́м во́зрасте, в одни́х лета́х;

гады́ ў рады́ — в ко́и-то ве́ки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шчыра, душэўна, задушэўна, сардэчна, чыстасардэчна, адкрыта, начыстату, начыстую, напрамкі □ па шчырасці, ад душы, з душой, усёй душой, як на духу, ад сэрца, усім сэрцам, у вочы, без утойвання, палажыўшы руку на сэрца

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

про предлог с вин.

1. пра (каго, што); аб (кім, чым);

говори́ть про кого́-л. гавары́ць пра каго́-не́будзь;

2. (для, ради) для (каго, чаго);

э́то не про тебя́ пи́сано разг. гэ́та не для цябе́ пі́сана;

◊

про себя́ сам сабе́; (тихо) паці́ху;

ду́мать (чита́ть) про себя́ ду́маць (чыта́ць) сам сабе́;

про запа́с у запа́с;

ни за что ни про что без дай прычы́ны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

реши́тельно нареч.

1. (смело, твёрдо) рашу́ча;

он де́йствует реши́тельно ён дзе́йнічае рашу́ча;

2. (категорически) рашу́ча;

реши́тельно тре́бовать рашу́ча патрабава́ць;

3. (совсем) зусі́м; (абсолютно) абсалю́тна; (буквально) літара́льна;

я реши́тельно ничего́ не понима́ю я абсалю́тна (зусі́м) нічо́га не разуме́ю;

4. в знач. вводн. сл. (без сомнения) про́ста; бясспрэ́чна;

реши́тельно, я начина́ю теря́ться про́ста я пачына́ю губля́цца;

я реши́тельно за я бясспрэ́чна за;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

толка́ться

1. шту́рхацца; пха́цца;

не толка́йтесь! не шту́рхайцеся (не пха́йцеся)!;

2. (стучаться, пытаться войти, обращаться) разг. сту́каць;

толка́ться в дверь сту́каць у дзве́ры;

3. (слоняться без дела) разг. апіра́цца, таўчы́ся;

4. перен. (пытаться найти доступ куда-л.) разг. со́вацца, патыка́цца, спрабава́ць прале́зці;

5. (отталкиваться, упираясь чем-л.) разг. папіха́цца, пха́цца, адпіха́цца, адпі́хвацца;

6. страд. шту́рхацца; пха́цца; заахво́чвацца, наво́дзіцца, падбіва́цца; см. толка́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)