храмі́т, ‑у, М ‑міце, м.
Мінерал цёмнага колеру, які ўтрымлівае ў сабе хром і жалеза; хромісты жалязняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нездарма́ прысл nicht óhne Grund, nicht óhne Úrsache, nicht umsónst; nicht von úngefähr (не так сабе)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
запе́рціся
1. (замкнуць дзверы) sich éinschließen;
2. (зачыніцца – само па сабе) sich schlíeßen*, zúgehen* vi (s)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
расшпілі́цца, расшпі́львацца
1. (пра вопратку) áufgehen* vi (s);
2. (расшпіліць на сабе адзенне) séine Sáchen áufknöpfen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
адмаро́жваць, адмаро́зіць ábfrieren* vt; erfríeren* vt;
ён адмаро́зіў сабе́ па́лец er hat sich éinen Fínger ábgefroren
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
spite2 [spaɪt] v. рабі́ць што-н. на злосць; назаля́ць, дапяка́ць (каго́-н.)
♦
cut off one’s nose to spite one’s face зрабі́ць само́му сабе́ на злосць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ба́йкі (прым.) прыгожы, харошы’ (Інстр. лекс., Сцяшк. МГ). Дакладная адпаведнасць ва ўкр. (бойк.) ба́йки (ба́йка) ’нядрэнны’ і польск. bajki ’тс’. Цяжка сказаць, адкуль паходзіць гэта слова. Зыходзячы з геаграфіі (зах.), магчыма, запазычанне з польск. мовы, дзе гэты выраз вельмі пашыраны ў гаворках. Карловіч (1, 38) адносіць польск. bajki да bajka ’дробязь, глупства, лухта’ (параўн. ба́йка 1).
Ба́йкі (прысл.) ’многа’ (Сцяшк. МГ), ’надта многа, вельмі’ (Інстр. лекс.), нішто сабе’ (Бесар.). Гэтаму прыслоўю, бясспрэчна, звязанаму з ба́йкі (прым.), ёсць дакладная адпаведнасць ва ўкр. (бойк.) ба́йки, ба́йка (прысл.) ’нядрэнна, нічога сабе, не бяда’ і ў польск. мове (bajki). Зыходзячы з геаграфіі слова ва ўсх.-слав. мовах (толькі зах. гаворкі) і з пашырэння яго ў польск. мове, можна думаць пра запазычанне (з польск.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
самацёкам, стыхійна (перан.) □ само па сабе, само сабою
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Вярбо́ўка ’набор, наём, прыцягванне добраахвотнікаў у якую-небудзь арганізацыю’. Бел. лексема ўтворана ад дзеяслова вербаваць, які (таксама як і рус. вербовать) быў запазычаны з польск. werbować ’набіраць у войска’; ’старацца знайсці сабе аднадумцаў, добраахвотнікаў’ < ням. werben ’набіраць рэкрутаў’ (Фасмер, 1, 294; Шанскі, 1, В, 56; Брукнер, 608). Гл. вербаваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гандля́ ’гання’ (Жд. 2.). Дыялектная форма звычайнага гання́ (а гэта — утварэнне ад гнаць, ганя́ць). Тут адбыліся складаныя фанетычныя працэсы, субстытуцыя, дысіміляцыя. Развіццё формы слова можна ўявіць сабе па паасобных элементах так: гання́ — *ганнʼйя — *ганнʼля́ (субстытуцыяй й — лʼ) — гандля (дысіміляцыя ‑нн‑ > ‑нд‑ або, што верагодней, устаўное ‑д‑ паміж нʼ — лʼ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)