паліцыя́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Разм. Асоба, якая служыць у паліцыі; паліцэйскі. На вобыск да Тамаша выправілі аж трох паліцыянтаў. Бядуля. Па гэтым гасцінцы панскія паліцыянты ганялі скаваную моладзь — барацьбітоў за свабоду народа. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прадме́сце, ‑я, н.
1. Пасёлак, размешчаны непадалёку ад горада, але за яго межамі.
2. Ускраіна горада, далёкая ад цэнтра. Праз пярэднія дзверы.. [сябры] ўскочылі ў трамвай і доўга ехалі, пятляючы па ўскраінах гарадскога прадмесця. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уме́ла, прысл.
З уменнем; па-майстэрску. [Русаковіч:] Калі ўмела і з душой узяцца за справу, дык і план будзе выкананы, і сабекошт не павысіцца. Крапіва. Мікола быў лякальшчыкам адменным: Умела працаваў і добра зарабляў. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уха́бісты, ‑ая, ‑ае.
Пакрыты вялікай колькасцю ўхабаў, з ухабамі. Дарога ўхабістая, гразкая, і ехаць можна толькі ступою, асабліва ноччу. Галавач. Машына выехала ўжо за горад, неслася па ўхабістай дарозе, быццам уцякала ад некага. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Incedunt albati ad exsequias, pullati ad nuptias
На пахаванне яны ідуць у белым адзенні, а на вяселле ‒ у чорным.
На похороны они идут в белой одежде, а на свадьбу ‒ в чёрной.
бел. Дурань законаў не чытае, а свае мае. Па вадзе ходзіць у тапачках, а па пяску ‒ у чабатах.
рус. По зиме в китаешном, по лету в дублёном. За сохой в сапогах, по селу в лаптях, в церковь босой. Зимой с бороной, а летом в извозе. На комара с рогатиной. Дуракам за кон не писан.
фр. Chanter (entonner) (le) magnificat à Matines (Петь магнификат во время утренней молитвы).
англ. That is neither here, nor there (Это ни там/так ни сям/этак).
нем. Für den Dummkopf gibt es keine Gesetze (Для дурака не существуют законы).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
зайсці́ сов.
1. в разн. знач. зайти́; (попутно, мимоходом — ещё) заверну́ть; (о светилах — ещё) закати́ться, сесть;
з. ў рэда́кцыю — зайти́ (заверну́ть) в реда́кцию;
з. па тава́рыша — зайти́ за това́рищем;
з. за ха́ту — зайти́ за дом;
со́нца зайшло́ — со́лнце закати́лось (зашло́, се́ло);
гу́тарка зайшла́ пра літарату́ру — разгово́р зашёл о литерату́ре;
з. з пра́вага бо́ку — зайти́ с пра́вой стороны́;
з. ў чым-не́будзь ве́льмі далёка — зайти́ в чём-л. сли́шком далеко́;
2. карт. пойти́;
з. з туза́ — пойти́ с туза́;
◊ з. на аганёк (аге́ньчык) — зайти́ (забежа́ть) на огонёк;
з. ў тупі́к — зайти́ в тупи́к;
ро́зум за ро́зум зайшо́ў — ум за ра́зум зашёл;
далёка з. — далеко́ зайти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
пано́к, ‑нка, м.
1. Небагаты пан. [Буднік:] — Хопіць ужо вам важдацца з гэтымі хутарамі.. Ці ж мы на тое ў паноў зямлю адабралі, каб новых панкоў гадаваць. Галавач.
2. Форма ласкальнага звароту да пана. — Панок, за што? — Міхал пытае: — Што за прычына ёсць такая? Ці я па службе правініўся? Ці на мяне пан угнявіўся? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́чапка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
1. Спец. Назва дэталей у выглядзе кольца або паўкольца, якія злучаюць што‑н.
2. Вяровачка, раменьчык і пад., за якія чапляюць, падвязваюць што‑н. Па абодва бакі ў .. [чалавека] віселі, скрыжаваныя на грудзях і плячах почапкамі, торбы. Галавач. За .. [ваўкадавам] у траве валачылася-скакала доўгая раменная почапка. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
истече́ние
1. (вытекание) выцяка́нне, -ння ср.;
2. (окончание) сканчэ́нне, -ння ср., заканчэ́нне, -ння ср.;
до истече́ния сро́ка да сканчэ́ння (заканчэ́ння) тэ́рміну;
за истече́нием сро́ка з прычы́ны сканчэ́ння тэ́рміну;
по истече́нии сро́ка па сканчэ́нні тэ́рміну.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
страхI страх, род. стра́ху м.;
чу́вство стра́ха пачуццё стра́ху;
под стра́хом чего́-л. пад стра́хам чаго́-не́будзь;
◊
на свой страх на свой страх;
у стра́ха глаза́ велики́ погов. у стра́ха во́чы вялі́кія;
стра́ха ра́ди з-за стра́ху;
ры́царь без стра́ха и упрёка ры́цар без стра́ху і зага́ны;
не за страх, а за со́весть добрасумле́нна, не з-за стра́ху, а па сумле́нні;
де́йствовать на свой страх и риск дзе́йнічаць на свой страх і ры́зыку (на сваю́ адка́знасць);
нагоня́ть страх на (кого-л.) наганя́ць страх на (каго-небудзь).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)