алітэра́цыя, ‑і, ж.

Паўтарэнне аднолькавых або блізкіх зычных для ўзмацнення гукавой выразнасці паэтычнай мовы, якое дасягаецца адпаведным падборам слоў, напрыклад: Голасам моцы, ціха і важна Гром пракаціўся ўгары. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

анамастыко́н, ‑а, м.

Спец.

1. Слоўнік або спіс уласных імён рознага тыпу, складзены паасобку для кожнай катэгорыі імён.

2. Сукупнасць уласных імён пэўнага этнасу для таго ці іншага перыяду.

[Грэч. onomastikón.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адапта́цыя, ‑і, ж.

1. Прыстасаванне арганізмаў або органаў пачуццяў да навакольных умоў. Адаптацыя вока.

2. Спрашчэнне (палягчэнне) тэксту (напрыклад, літаратурна-мастацкага твора) для тых, хто пачынае вывучаць замежную мову.

[Ад лац. adaptatio — прыстасаванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аднавяско́вец, ‑коўца, м.

Жыхар або ўраджэнец вёскі ў дачыненні да кагосьці іншага з гэтай вёскі. Перасяленцы пазнаюць сваіх былых аднавяскоўцаў і з мужчынамі, якія выходзяць на вуліцу, вітаюцца. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абхітры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.

Перамагчы каго‑н. хітрасцю, перахітрыць. [Рыбак] усё думаў, прыкідваў: і так і гэтак, каб як абхітрыць паліцыю, выкруціцца або хоць адцягнуць кару. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзягця́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дзёгцю, уласцівы дзёгцю. Дзягцярны пах. // Прызначаны для вырабу дзёгцю. Дзягцярны завод. // Прыгатаваны з дзёгцю або з прымессю дзёгцю. Дзягцярная мазь. Дзягцярнае мыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыяло́г, ‑у, м.

1. Размова паміж дзвюма або некалькімі асобамі.

2. Частка літаратурнага твора ў выглядзе размовы дзеючых асоб. Аўтару ўдаюцца дыялогі. // Літаратурны твор, напісаны ў форме размовы, гутаркі.

[Грэч. diálogos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэнатура́цыя, ‑і, ж.

Змяненне уласцівасцей бялку пад уплывам хімічных і фізічных умоў.

•••

Дэнатурацыя спірту — дабаўленне ў спірт атрутных або непрыемных на смак рэчываў, каб зрабіць яго непрыгодным для піцця.

[Фр. dénaturation.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ільнотраста́ і льнотраста́, ‑ы, ДМ ‑сце, ж.

Вылежалыя або вымачаныя сцёблы лёну, з якіх атрымліваюць прадзільнае валакно. Бялела на лугавінах разасланая льнотраста, побач чарнелі квадраты ўзаранага ржышча. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

камво́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Апрацаваны грэбенем для вырабу гладкіх тонкіх шарсцяных тканін (або пражы). // Выраблены з такой пражы. Камвольныя тканіны.

2. Прызначаны для вырабу тонкіх шарсцяных тканін. Камвольны камбінат.

[Ад ням. kammwolle — чэсаная воўна.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)