вы́паліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.
1. Спаліць да канца, цалкам.
Пажар выпаліў увесь лес.
Сонца выпаліла пасевы.
2. Ачысціць апальваннем.
В. бляху.
3. Зрабіць знак, рысунак на чым-н. распаленым прадметам.
В. узор.
В. кляймо.
4. што і ў чым. Кончыць паліць, прапаліць.
В. у печы.
5. Вырабіць абпальваннем.
В. цэглу.
6. Сказаць адным дыхам (разм.).
В. навіну.
|| незак. выпа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. выпа́льванне, -я, н. (да 1—5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́печы, -пеку, -печаш, -печа; -печам, -печаце, -пекуць; вы́пек, -пекла; -печы; -печаны; зак., што.
1. Прыгатаваць пячэннем.
Пякарня выпекла тону хлеба.
2. Добра прапячы.
Хлеб не выпечаны.
3. Расходаваць у працэсе пячэння.
В. ўсё цеста.
4. Знішчыць агнём, жарам, кіслатой.
В. бародаўку.
5. Выпаліць на чым-н. (знак, кляймо).
В. кляймо.
|| незак. выпяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. выпяка́нне, -я, н. і вы́печка, -і, ДМ -чцы, ж.
|| прым. выпячны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Выпячныя вырабы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пяча́ць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Прылада з наразнымі знакамі для адціскання іх на чым-н. (на паперы, воску, сургучы), а таксама сам адбітак гэтых знакаў, які служыць звычайна для сведчання чаго-н.
Сургучная п.
Прылажыць п. да паперы.
За сямю пячацямі (перан.: пра што-н. зусім недаступнае). П. маўчання (перан.: пра забарону гаварыць, пра маўклівасць; кніжн.).
2. перан., чаго. Знак, след, адбітак чаго-н. (высок.).
П. спакою.
П. гора на твары.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Меда́ль, мяда́ль ’знак пераважна ў выглядзе металічнага кружка для ўзнагароды’ (ТСБМ, Яруш.). Праз рус. мову запазычана з франц. médaille, якое з італ. medaglia < с.-лац. metallia ’металічная манета’ < лац. metallum ’метал’ (Фасмер, 2, 589; Голуб-Ліер, 307). Формы даўг. мэда́ль, лудз. міда́лек ’медаль’, ’медальён’, дзятл. медалёвы ’які мае колер бронзы’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.) прыйшлі з польск. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пісьмя́, ‑мені ’граматнасць’ (Нас.), пісьмёны ’старажытныя пісьмовыя знакі, літары’ (ТСБМ), стараж.-рус. письмя ’пісьмовы знак, літара’ (1057 г.), ’пісьмовы тэкст, тое, што напісана’ (XII ст.), святая, священная писмена ’Святое письмо’ (1073 г.); ст.-польск. piśmię = польск. pismo, чэш., славац. písmeno ’літара’, ст.-слав. писмѧ ’літара’, ’пісьмёны’. Прасл. дыял. *pisьmę паходзіць з *pisьmo (Бязлай, 3, 41). Да пісьмо (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
твёрдый прям., перен. цвёрды;
твёрдое наме́рение цвёрды наме́р;
твёрдые це́ны цвёрдыя цэ́ны;
твёрдая валю́та цвёрдая валю́та;
твёрдый согла́сный лингв. цвёрды зы́чны;
в здра́вом уме́ и твёрдой па́мяти пры сваі́м ро́зуме і цвёрдай па́мяці;
он не твёрд в орфогра́фии ён не цвёрда ве́дае арфагра́фію;
твёрдый знак цвёрды знак;
◊
стоять на твёрдой по́чве стая́ць на цвёрдай гле́бе (цвёрдым гру́нце).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ме́та Мяжа, межавы знак, след, лінія, вешка, маяк; межавая насечка на дрэве (Слаўг.); лінія ў дзіцячай гульні (Рэч., Слаўг.). Тое ж ме́цішча (Краснап., Слаўг., Чав., Чэр.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
мя́ккі в разн. знач. мя́гкий;
м. хлеб — мя́гкий хлеб;
мя́ккае святло́ — мя́гкий свет;
м. го́лас — мя́гкий го́лос;
мя́ккія ру́хі — мя́гкие движе́ния;
м. хара́ктар — мя́гкий хара́ктер;
○ м. ваго́н — мя́гкий ваго́н;
мя́ккая паса́дка — мя́гкая поса́дка;
мя́ккія зы́чныя — лингв. мя́гкие согла́сные;
мя́ккая вада́ — мя́гкая вода́;
м. знак — мя́гкий знак;
мя́ккая мэ́бля — мя́гкая ме́бель;
мя́ккае паднябе́нне — анат. нёбная занаве́ска;
◊ м. як воск — мя́гкий как воск
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
głodówka
głodówk|a
ж.
1. галадоўка (у знак пратэсту);
ogłosić ~ę — абвясціць галадоўку;
2. галаданне (метад лячэння)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
обознача́ть несов.
1. (делать знак, метить) абазнача́ць, зна́чыць, ме́ціць, адзнача́ць;
обознача́ть бу́квами абазнача́ць лі́тарамі;
2. (отмечать, выделять) адзнача́ць; (делать видным) абазнача́ць, выпукля́ць; см. обозна́чить;
3. (означать) азнача́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)