І́снасць ’сутнасць’ (ТСБМ, Бяльк.), ’праўда’ (Інстр. III), істасьць ’сутнасць’ (Касп.), и́стосць ’шчырасць’ (Нас.), параўн. рус. дыял. и́стость ’ісціна; уласцівасць, якасць, стан існага’, и́стоть ’сапраўднасць, сутнасць’. Ст.-бел. истность у першых друкаваных кнігах (Гіст. мовы, 1, 295) з польск. istność ’сутнасць’ ад istny (гл. існы).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

устарэ́ць, ‑эе; зак.

Перастаць адпавядаць сучасным патрабаванням, выйсці з ужытку, моды. Устарэла мадэль станка. □ [Пушкоў:] — Ісціна, што любоў і голад правяць светам, устарэла. Гаўрылкін. [Настаўнік:] — У тваіх вершах усё вельмі проста, вельмі ўсё зразумела. Цяпер гэта не ў модзе, устарэла. Бялевіч. Кінь, Ілья, пустое дзела! Твая тэхніка ўстарэла. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неопровержи́мый неабве́ржны; (неоспоримый) бясспрэ́чны;

неопровержи́мый до́вод неабве́ржны (бясспрэ́чны) до́вад;

неопровержи́мый факт бясспрэ́чны (неабве́ржны) факт;

неопровержи́мая и́стина бясспрэ́чная (неабве́ржная) і́сціна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

а́збука, -і, ДМ -буцы, ж.

1. Сукупнасць літар якой-н. пісьменнасці, размешчаных у пэўным парадку; алфавіт.

Беларуская а.

2. Вучэбны дапаможнік для пачатковага навучання грамаце; буквар.

3. перан. Асноўныя, прасцейшыя палажэнні якой-н. навукі, справы; аснова чаго-н.

А. навукі.

○

Азбука Морзэ — сістэма ўмоўных знакаў для перадачы літар праз тэлеграф.

Нотная азбука — сістэма нотных знакаў для перадачы музычных гукаў.

|| прым. а́збучны, -ая, -ае.

А. парадак.

◊

Азбучная ісціна — пра агульнавядомую, простую думку, ісціну.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аксіёма

(лац. axioma, ад гр. aksioma)

1) суджэнне, якое прымаецца без доказу як зыходнае палажэнне навуковай тэорыі;

2) перан. відавочная, агульнавядомая ісціна.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

до́гма

(гр. dogma = думка, вучэнне)

палажэнне, якое прымаецца на веру як непахісная ісціна, нязменная пры ўсіх абставінах.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

прапісны́

1. Ánmelde-;

прапісна́я лі́тара gróßer Búchstabe; Versál [vɛr-] m -s, -i¦en,Versálbuchstabe m -ns, -n (высок);

прапісна́я і́сціна Bínsenwahrheit f -, -en, Bínsenwéisheit f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

этымало́гія

(гр. etymologia, ад etymon = ісціна, сапраўднае значэнне слова + logos = вучэнне)

1) раздзел мовазнаўства, які вывучае паходжанне слоў;

2) паходжанне слова і яго роднасныя адносіны да іншых слоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

аксіёма

(гр. aksioma)

1) палажэнне, якое не патрабуе доказу і прымаецца ў якасці зыходнага прынцыпу якой-н. тэорыі;

2) перан. відавочная, агульнавядомая ісціна.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

бясспрэ́чны

1. бесспо́рный, неоспори́мый;

~ная і́сціна — бесспо́рная (неоспори́мая) и́стина;

б. факт — бесспо́рный (неоспори́мый) факт;

2. безусло́вный, несомне́нный, определённый;

~ны даве́р — безусло́вное дове́рие;

б. по́спех — несомне́нный успе́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)