сырэ́ц, ‑рцу, м.

1. Не да канца выраблены або не ачышчаны прадукт. Спірт-сырэц. Шоўк-сырэц.

2. Тое, што і сыравіна. [Кравец:] — Ён [сын] інжынер там, дзе жалеза з сырцу выплаўляюць. Горы там, піша, страх. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раздо́льна, прысл.

1. Прысл. да раздольны.

2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць шырокай прасторы, раздолля. За акном было раздольна і хораша. Арабей. Шоўк травы сытым статкам калгасным прымят. Пастуху тут раздольна і весела. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шёлк в разн. знач. шоўк, род. шо́ўку м.; ядва́б, -бу м.;

иску́сственный шёлк шту́чны шоўк;

◊

на пу́зе шёлк, а в пу́зе щёлк посл. на назе́ бот рыпі́ць, а ў гаршку́ тра́сца кіпі́ць; бо́ты но́выя, а пя́ты го́лыя; хоць без цу́кру, але ў спо́дачку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

серы́н

(ад гр. serikon = шоўк)

адна з найбольш пашыраных прыродных амінакіслот, якая ўваходзіць у склад амаль усіх бялкоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Séide

f -, -n шоўк, ядва́б

mit ~ gefüttert — на шаўку́

~ trágen* — хадзі́ць у шаўку́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

нахвалі́ць, ‑хвалю, ‑хваліш, ‑хваліць; зак., каго-што.

Нагаварыць аб кім‑, чым‑н. многа добрага; расхваліць. — Лялька, а не конь... Жывот падцягнуты... Зубы, як адзін, шыя, нібы ў лебедзя. Грыва доўгая, што шоўк... — Ну ты, брат, нахваліш. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упра́сці, упраду, упрадзеш, упрадзе; упрадзём, упрадзяце, упрадуць; пр. упраў, упрала; зак., што.

1. Крадучы, укруціць, усукаць што‑н. у што‑н. Упрасці шоўк у воўну.

2. (пераважна з адмоўем «не»). Здолець спрасці што‑н. Пянька жорсткая, не ўпрасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчо́ўк межд., в разн. знач. щёлк;

◊ на пу́зе шоўк, а ў пузе ш. — посл. на брю́хе шёлк, а в брю́хе щёлк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзіра́віць, ‑раўлю, ‑равіш, ‑равіць; незак., што.

Рабіць дзіркі ў чым‑н. [Весялоў] успомніў усё: і завыванне ветру ў стропах парашута, і сухі трэск куль, што разрывалі, дзіравілі шоўк, і пах свежых сасновых дошак, і пах салідолу ад халодных авіябомб. Шашкоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Едва́б ’шоўк’ (Нас., Шат., Касп., Сцяшк., Шпіл., Шн.), ст.-бел. едвабъ ’тс’. Запазычанне з польск. jedwab, якое ў сваю чаргу са ст.-чэш. hedvabie (Булыка, Запазыч., 105). Ст.-чэш. hedvabie, відавочна, герм. паходжання. Сярод лексем найбольш блізкая да верагоднай крыніцы ст.-в.-ням. gutawebbi, ст.-сакс. godowebbi (Слаўскі, 1, 551).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)