у адпаведнасці з тэорыяй падзелу ўлад адна з самаст. галін дзярж. улады. Ажыццяўляе функцыі кіравання (кіраўнік дзяржавы, урад) паводле дзеючых законаў і інш. нарматыўных актаў. Прымае ўласныя пастановы і рашэнні для выканання актаў заканадаўчай улады. У Рэспубліцы Беларусь выканаўчую ўладу ажыццяўляе ўрад — Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гонфаланье́р
(іт. gonfaloniere)
1) службовая асоба ў гарадах-рэспубліках Італіі ў 13—15 ст., якая ўзначальвала апалчэнне гарадскога квартала;
2) начальнік атрада, які ахоўваў урад Фларэнцыі з 13 ст., а ў 15—18 ст. быў галавой гарадскога магістрата.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кабіне́т
(фр. cabinet)
1) службовае памяшканне ва ўстанове, на прадпрыемстве для адказнага работніка;
2) рабочы пакой у кватэры;
3) памяшканне, абсталяванае для заняткаў, працэдур (у навучальных установах, паліклініках і інш.);
4) урад у некаторых краінах (напр. к. міністраў).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
overthrow
[,oʊvərˈӨroʊ]1.
v., -threw, -thrown, -throwing
1) скіда́ць (ура́д, уладара́)
2) скасо́ўваць; зьнішча́ць
to overthrow slavery — скасава́ць няво́льніцтва
3) пераку́льваць
2.
n.
1) пераваро́т -у m.; скасава́ньне n.
2) разбурэ́ньне, папсава́ньне n. (напр. чыі́х-н. пля́наў)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
АЛЬФА́РА
(Alfaro) Элой (1842 — студз. 1912),
дзярж. і паліт. дзеяч Эквадора. Лідэр Ліберальна-радыкальнай партыі. Генерал. У 1895 абвешчаны Нар. асамблеяй вярх. правіцелем краіны. У 1897—1901, 1906—11 прэзідэнт Эквадора. У 1906 урад Альфары прыняў канстытуцыю, якая замацавала дэмакр. свабоды. У 1909 пры падтрымцы Альфары скліканы 1-ы кангрэс працоўных Эквадора. Забіты ў г. Кіта.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АБРЭГО́Н
(Obregón) Альвара (19.2.1880, Сікісіва, штат Санора, Мексіка — 17.7.1928),
мексіканскі дзярж. і ваен. дзеяч. У час рэвалюцыі 1910—17 узначаліў войска, якое скінула дыктатуру Уэрты (1914). У 1920—24 прэзідэнт Мексікі. Урад Абрэгона правёў шэраг дэмакр. рэформаў, імкнуўся да незалежнага знешнепаліт. курсу. У 1928 зноў выбраны прэзідэнтам, але забіты рэліг. фанатыкам да таго, як заступіў на пасаду.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРЖАНСО́Н
(d’Argenson) Рэне Луі (18.10.1694—26.1.1757),
французскі вучоны-эканаміст. Быў міністрам замежных спраў пры Людовіку XV. Пасля выхаду ў адстаўку крытыкаваў урад, патрабаваў абмежавання яго ўлады, ліквідацыі саслоўных прывілеяў і неўмяшання дзяржавы ў гасп. дзейнасць. Выступаў супраць меркантылізму, за свабоду гандлю. Навук. погляды Аржансона блізкія да ідэй фізіякратаў. Гал. твор «Роздум аб мінулым і цяперашнім кіраванні Францыі» (каля 1737, выд. 1764).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛЯКСЕ́Й,
Аляксій (1314—78), рускі мітрапаліт з 1354. У час княжання ў Маскве Івана Іванавіча Краснага і малалецтва кн.Дзмітрыя Іванавіча Данскога фактычна ўзначальваў урад. Падтрымліваў Дзмітрыя ў барацьбе з цвярскімі і суздальска-ніжагародскімі князямі, выступаў супраць намаганняў князёў ВКЛ стварыць асобную мітраполію ў Кіеве. Прыхільнік пагаднення з Залатой Ардой дзеля прадухілення набегаў на Маскоўскае княства. У 1448—49 кананізаваны правасл. царквой.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
formować
незак.
1. фармаваць; надаваць форму;
formować rogaliki z ciasta — ляпіць рагалікі з цеста;
2. фарміраваць; ствараць; арганізоўваць;
formować rząd — фарміраваць урад;
3.вайск. строіць; шыхтаваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БАДО́ЛЬЁ
(Badoglio) П’етра (28.9.1871, Грацана-Манферата, правінцыя П’емонт, Італія — 31.10.1956),
дзяржаўны і ваенны дзеяч Італіі, маршал (1926). Галоўнакамандуючы італьян. войскамі ў італа-эфіопскай вайне 1935—36, пасля захопу Эфіопіі віцэ-кароль (1936—37). Удзельнік дзярж. перавароту 25.7.1943, які прывёў да падзення фаш. дыктатуры Б.Мусаліні. У 1943—44 прэм’ер-міністр. Урад Бадольё 3.9.1943 у Касібілі падпісаў з антыфаш. кааліцыяй дагавор аб ваенным перамір’і і 13.10.1943 абвясціў вайну Германіі.