акампанеме́нт, -у, М -нце, м.
1. Музычнае суправаджэнне спеваў, дэкламацыі і пад.
Спяваць пад а. раяля.
2. З’явы, падзеі, якія суправаджаюць што-н., ствараюць гукавы фон чаму-н.
Пад а. дажджу (перан.: пад шум дажджу).
|| прым. акампанеме́нтны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Surdo canere
Спяваць глухому.
Петь глухому.
бел. Глухому песню спяваць. Што глухому музыка. Глухому і варона салавей.
рус. Глухому песен не пой ‒ не услышит. Дурака учить, что мёртвого лечить. Как об стену горох.
фр. Autant parler à un sourd (Что с глухим разговаривать).
англ. No use pumping a dry well (Незачем выкачивать пустой колодец).
нем. Wasser in den Brunnen tragen (Носить воду в колодец).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
заспява́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць спяваць. // Праспяваць. На двары хрыпла, відаць, яшчэ не зусім прачнуўшыся, заспяваў певень. Яму адказаў другі, трэці. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грамафо́н, ‑а, м.
Музычны апарат з рупарам для ўзнаўлення гукаў, запісаных на спецыяльных пласцінках. Дуня заводзіла хрыпаты грамафон, потым прымусіла спяваць Віктара. Колас.
[Ад гр. gramma — літара, запіс і phōnē — гук.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выспе́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.
Разм. Выводзіць якую‑н. песню; старанна спяваць. Драбок выспеўваў нейкі новы свой матыў, ходзячы каля паветкі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Первава́ць ’спяваць прыму, іграць першую скрыпку’ (Нас.). Рэгіяналізм. Да нервы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пець ’спяваць’ (ТСБМ; Нас.; Некр.; Шат.; Сл. ПЗБ; Бяльк.), ’ствараць розныя гукі ў час раення — звінець, “кохаць” і інш. (пра матку)’ (слаўг., Нар. сл.), ’кукарэкаць’ (мазыр.). Рус. петь спяваць’, ’адпяваць нябожчыка’, ’гусці (пра мух)’, ’звінець (пра паштовыя шамкі)’, стараж.-рус. пѣти, польск. piać ’спяваць (пра пеўня)’, чэш. pěti ’спяваць’, ’усхваляць’, славен. pẹ́ti, макед. пее, балг. пе́я. У іншых слав. мовах — з пачатковым s‑ (z‑). Прасл. *pěti, *pojǫ < і.-е. *poi̯‑. Трубачоў (ВСЯ, 4, 1959, 135) тлумачыць прасл. *pěti як каўзатыў ад дзеяслова *ріtі ’піць’, што пацвярджаецца тоеснасцю форм 1 ас., параўн. пою ’даю піць’ і пою ’спяваю’. Тут перанос значэння ’паіць’ > ’спяваць, усхваляць’ узыходзіць да паганскага абраду ахвярнай, пахавальнай выпіўкі. Паводле Аткупшчыкова (Этимология–1984, 196), разыходжанне адбылося на ўзроўні старажытных асноў (*poi̯‑ti > пѣть пры poi̯‑ti > поить).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
такава́ць, ‑куе; незак.
Рабіць своеасаблівыя рухі і спяваць, падклікаючы самку ў перыяд спарвання (пра самцоў некаторых птушак). Зухавата, весела такуе [цецярук], Выпінае грудку напаказ. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
jodłować
незак. спяваць (з пералівамі, па-тырольску)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
tirilíeren
vi спява́ць (на ўсе лады́), выво́дзіць трэ́лі (пра птушак)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)