Verbum

зба́віцца, зба́ўлюся, зба́вішся, зба́віцца; зак., ад каго-чаго.

Выратавацца, пазбегнуць; сумець вызваліцца ад каго-, чаго-н.

З. ад смерці.

З. ад лішніх клопатаў.

|| незак. збаўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

зба́віць², зба́ўлю, зба́віш, зба́віць; зба́ўлены; зак., каго (што) ад каго-чаго.

Выратаваць, даць пазбегнуць чаго-н.

З. ад смерці.

З. душу ад пакут.

|| незак. збаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

завяшча́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

Вусны або пісьмовы наказ, які змяшчае распараджэнні (пераважна аб маёмасці) на выпадак смерці.

Духоўнае з. (перан.: запавет нашчадкам, паслядоўнікам).

|| прым. завяшча́льны, -ая, -ае.

Завяшчальнае пісьмо.

засячы́² і засе́кчы², -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; засе́к, -кла; -сячы́; засе́чаны; зак., каго.

1. Збіць да смерці.

2. Пазбавіць жыцця вострым прадметам (сякерай, шабляй).

|| незак. засяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

фе́нікс, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Міфалагічная птушка, якая валодае здольнасцю пры набліжэнні смерці згараць, а потым зноў узнікаць з попелу.

2. Сімвал вечнага абнаўлення.

Узнік, як ф. з попелу.

смерць, -і, мн. -і, смярце́й, ж.

1. Спыненне жыццядзейнасці арганізма.

Раптоўная с.

Быць пры смерці (паміраць).

2. у знач. вык. Бяда, гора; спыненне якой-н. дзейнасці.

Творчая няўдача для яго — с.

○

Біялагічная смерць — поўнае спыненне біялагічных працэсаў у клетках і тканках арганізма.

Клінічная смерць — прамежак часу, калі дыханне і сардэчная дзейнасць спыняцца, але тканкі яшчэ ў пэўнай ступені захоўваюць жыццяздольнасць.

◊

Да смерці (разм.) — вельмі моцна.

Не на жыццё, а на смерць — не шкадуючы жыцця.

сме́ртны, -ая, -ае.

1. Які канчаецца смерцю.

С. выпадак.

2. Такі, які павінен памерці.

Усякі чалавек с.

Нам, смертным (наз.), не ўсё ўдаецца.

3. Які вядзе да смерці, пазбаўляе жыцця.

С. прысуд.