я́драны, -ая, -ае.

1. 3 буйным спелым ядром.

Я. арэх.

2. перан. Які адрозніваецца ў якіх-н. адносінах: здаровы, моцны, мажны (пра чалавека), свежы, чысты (пра паветра, надвор’е), моцны, які настояўся (пра напіткі), пругкі, сакавіты (пра плады, зелень), грубаваты, але яркі і выразны (пра слова, мову і пад.) і г.д.

Я. мужчына.

Ядранае паветра.

Ядранае збожжа.

|| наз. я́дранасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Прэ́сны 1 ’які прыгатаваны без дастатковай колькасці солі або цукру, кіслаты, прыпраў; які не мае пэўнага смаку’; ’прыгатаваны без закваскі, не квашаны’ (ТСБМ, Ласт.), ’някіслы’, пре́сный ’тс’ (гродз., воран., ганц., рагач., рас., Сл. ПЗБ; ТС), ’свежы (пра малако)’ (КЭС; воран., гродз., Сл. ПЗБ), прэ́сна ’агульная назва прэснай стравы’ (гродз., Сл. ПЗБ); укр. при́сний, рус. пре́сный ’прэсны, някіслы, прыгатаваны без закваскі, няквашаны’, польск. przasny ’няквашаны, свежы’, чэш. přesný ’дакладны’, дыял. ’няквашаны (хлеб)’, славац. presný ’тс’, серб.-харв. пре́сан ’незаквашаны; сыры (аб мясе)’, славен. présen ’свежы; няквашаны’, балг. пре́сен ’тс’, макед. пресен ’свежы; сыры (пра мяса і пад.)’. Прасл. *prěsnъ з *prěsknъ, якое роднаснае літ. prė́skas ’свежы; няквашаны (пра хлеб, малако, капусту)’; гл. Траўтман, 231; Атрэмбскі, LP, 1, 140. Параўнанне са ст.-в.-ням. frisc ’свежы’. Фасмер (3, 360) лічыць сумнеўным з-за гукавай неадпаведнасці. Гл. таксама Фрэнкель, 652. Вештарт (Лекс. Палесся, 116) мяркуе, што ў адносінах да хлеба гэта — семантычная інавацыя, паколькі такое значэнне магло з’явіцца толькі пасля таго, як стаў вядомы квашаны хлеб, для дыферэнцыяцыі гэтых відаў хлеба.

Прэ́сны 2 ’сыры’; ’незамёрзлы’ (ТС, ПСл). Параўн. укр. жытом. прэ́сна земля́ ’зямля, якая не замерзла (пад снегам)’, прэ́сна зіма́ ’зіма, калі снег выпадае на зямлю, якая яшчэ не замерзла’ (Лексика Пол.). Этымалагічна тое ж, што і папярэдняе слова (гл.), першапачаткова, відаць, пра зямлю свежа раскарчаваную (гл. Банькоўскі, 2, 809) або распрацаваную, параўн. балг. пре́снище ’від глебы’ (БЕР, 5, 668).

Прэ́сны 3 ’нядрэнны, добры, няшкодны’: прэ́сная баба (Мілкоўскі, Наша Слова, 2000, 1 сак.). Да прэ́сны 1; відаць, у супастаўленні з салёны (гл.) пра чалавека з рэзкім характарам. Інакш Гаўлава (Зб. памяці Слаўскага, 122), якая, лічачы што “няквашаны хлеб быў цвёрды”, дапускае развіццё ’цвёрды’ > ’злосны, жорсткі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

снег / свежы: пароша

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

cool​2 [ku:l] adj.

1. халаднава́ты, све́жы;

a cool morning халаднава́тая ра́ніца;

a cool wind све́жы ве́цер

2. спако́йны, стры́маны;

Keep cool! Не гарачыся/супакойся!

3. сухі́, непрыве́тны;

a cool reception няве́тлівы прыём

4. дзёрзкі, наха́бны;

cool behaviour наха́бныя паво́дзіны

5. infml мо́дны, суча́сны; выда́тны, першакла́сны;

Cool! Здорава!; Класна!; Крута!

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

прына́длівы, ‑ая, ‑ае.

Які прыладжвае; прываблівы; прынадны. Як свежы калач, увесь горад прапах тым пахам духмяным мядовым. Лез вораг на гэты прынадлівы пах. Не знаў, што калач наш сталёвы. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Све́жані́на, свежына́ ‘свежае мяса, сала’, ‘мяса толькі што забітай жывёлы’ (ТСБМ, Нас., ТС, Сл. ПЗБ, Мат. Гом., Мат. Маг., Сл. Брэс., Нар. словатв., З нар. сл.). Укр. свіжина́, рус. свежени́на, свежина́. Да свежы; Фасмер, 3, 571.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

панакле́йваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

Наклеіць што‑н. у розных месцах, наклеіць многа чаго‑н. Панаклейваць маркі. □ У чырвоным кутку.. [Яндшак] вывесіў свежы «баявы лісток» і панаклейваў шмат плакатаў. Дайліда.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сырадо́й, ‑ю, м.

Толькі што надоенае, яшчэ неастылае малако. [Гарбач:] — Будзем піць малако. Толькі што з-пад каровы... Свежы сырадой. Мурашка. Як заўсёды, на золку [маці] даіла карову, працэджвала малако, налівала нам сырадою. Кухараў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крамя́ны

1. (пругкі, цвёрды) bíegsam; hart;

2. перан (пра чалавека) (моцны, здаровы) kräftig, gesúnd áussehend;

3. (свежы, ядраны) frisch, kérnig

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

recent [ˈri:snt] adj. няда́ўні, апо́шні; но́вы, све́жы;

In recent years terrorism has a greater threat. За апошнія гады тэрарызм стаў уяўляць сабой яшчэ большую пагрозу.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)