міжусо́біца, ‑ы, ж.
Нелады, разлад, сварка паміж якімі‑н. грамадскімі групамі, пераважана ў феадальнай дзяржаве. [Полаўцы] у час княжаскіх міжусобіц нападалі на рускія землі, рабавалі і спусташалі іх. Шкраба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бамо́нд
(фр. beau monde)
1) уст. вышэйшы свет, арыстакратычныя колы;
2) іран. «выбраныя» колы, фанабэрыстыя «новыя рускія».
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
прыстраля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Пробнай стральбой вызначыць адлегласць да цэлі і ўстанавіць правільны прыцэл. — Прыстраляліся! — радасна паведаміў Мазураў. — Трэба ім перадаць, каб так і білі. Казлоў. Рускія артылерысты, прыстраляўшыся, пачалі біць па нямецкіх акопах. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бесперспекты́ўны, ‑ая, ‑ае.
Пазбаўлены ўсякіх перспектыў, які не можа спадзявацца на лепшае будучае, на добрыя вынікі. У пакутах і боязі за бязрадаснае сёння, а тым больш за бесперспектыўнае і змрочнае заўтра жывуць рускія і ў іншых раёнах ЗША. Філімонаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераме́шчаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад перамясціць.
2. у знач. прым. Высланы, вывезены фашысцкімі ўладамі з акупіраваных тэрыторый. Перамешчаныя асобы. / у знач. наз. пераме́шчаныя, ‑ых. Вылі людзі багатыя і бедныя, шведы і рускія, так званыя перамешчаныя. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́скі 1,
гл. рускія.
ру́скі 2, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Русі. Расіі. Руская гісторыя. Руская прырода. Рускае грамадства.
2. Які мае адносіны да рускіх, належыць ім. Руская мова. Руская культура. // Уласцівы рускім, такі, як у рускіх. Рускі характар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сажо́р ’сузор’е Вялікай Мядзведзіцы’ (ЛА, 1). Рус. тул. сожа́р, сажо́р ’тс’. Скарачэнне з валасажар (гл.). Фасмер, 3, 706 рускія словы выводзіць з стожа́р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асве́тнік, ‑а, м.
1. Той, хто пашырае веды, асвету. Полацк — радзіма вядомага культурнага дзеяча Беларусі 16 стагоддзя, асветніка і гуманіста, першадрукара Францыска Скарыны.
2. Прадстаўнік заходнееўрапейскай прагрэсіўнай ідэалогіі 17–18 стст. Французскія асветнікі. // Прадстаўнік рускай і славянскай перадавой грамадскай думкі 18–19 стст. Рэвалюцыйныя рускія асветнікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кара́скацца ’карабкацца’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.), украінскія і рускія адпаведнікі толькі з прэфіксамі (відкараскатись, откараскаться). Магчыма, кантамінацыя карабкацца з карась. Польск. karaskać się запазычанне з бел. мовы (Слаўскі, 2, 66–67).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кля́каць ’падаць на калені’ (Нас.). Укр. клякати ’тс’. Рускія паралелі поўнасцю адсутнічаюць, што дазваляе меркаваць аб польскім уплыве (параўн. польск. klękać ’тс’) з субстытуцыяй ę > ’a паводле вядомай мадэлі. Іншыя славянскія паралелі старажытнага паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)