шчо́дры в разн. знач. ще́дрый;
ш. чалаве́к — ще́дрый челове́к;
~рыя дары́ — ще́дрые дары́;
ш. на абяца́нні — ще́дрый на обеща́ния;
◊ ~рай руко́й — не скупя́сь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Раява́ць ’жыць вельмі добра без турбот, безклапотна’ (ТСБМ, Ян., Янк. Мат.). Ад рай 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
назіра́ць несов.
1. наблюда́ть;
2. следи́ть, присма́тривать;
н. за дзе́цьмі — следи́ть (присма́тривать) за детьми́;
3. следи́ть;
~ра́й, куды́ ён по́йдзе — следи́, куда́ он пойдёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
скульпту́ра ж.
1. скульпту́ра, извая́ние ср., ста́туя;
2. только ед. скульпту́ра, вая́ние ср.;
займа́цца ~рай — занима́ться скульпту́рой (вая́нием);
3. собир. скульпту́ра;
за́ла ~ры — зал скульпту́ры
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Сцібі́клі ’ігліца’, ’кастрыца’, ’адросткі пер’яў пасля лінькі’ (воран., Сл. ПЗБ). З літ. stibìkliai ’кастрыца, ігліца’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 190 з літ-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раёва́ць ’жыць у шчасці і дастатку’ (ТС). Ад рай 1 (гл.), праз параўнанне ’жыць, як у раі’, словаўтварэнне як у бедава́ць, гарава́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ставару́к ‘сухая галіна дрэва’ (воран., Сл. ПЗБ). З літ. steverỹs ‘тс’ (Сл. ПЗБ, 4, 559). Гл. таксама Лаўчутэ, Балтизмы, 73 з літ-рай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нашыпулі́ць, нашыпуляць ’накрышыць; дробна насячы’ (Сл. ПЗБ). Ад шыпуліць ’дробна шчапаць, рэзаць, калоць’, што з літ. šipuliuoti ’шчапаць, біць’, гл. Лаўчутэ, Балтизмы, 74 (з л-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раёўка (rajoŭka) ’густы зростак сучкоў на дрэве’ (Варл.). Да рай 2, раіцца (гл.), параўн. тлумачэнне ў слоўніку: “раёўкі вешаюць у хлевя, каб статак вёўся” (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зямны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да Зямлі 1 (у 1 знач.). Зямная кара. Зямное ядро. Зямная вось. Зямны магнетызм.
2. Звязаны з жыццём і дзейнасцю чалавека. Зямныя турботы. □ Настане хвіліна — І хопіць дабра мне зямнога, Ад родных і блізкіх Вазьму ў падарунак нямнога. Тарас. // перан. Звычайны, просты, у параўнанні з кім‑, чым‑н. ідэальным, узвышаным. Прыродна здаровым, зямным сваім розумам пан Даніла быў цвёрда перакананы, што свет не стаіць на месцы, што ёсць у ім і стаячая вада і плынь. Караткевіч. Ты сэрца маё ўсхвалявала, Як першая краска вясной, Цнатлівасцю мілай, зямной Ты сэрца, маё ўсхвалявала. Гілевіч.
3. Які мае адносіны да зямлі 1 (у 3 знач.). Бярэзнік беластволы пад зарой Звініць, умыты чыстаю расой, Пакуль карэнні п’юць зямныя сокі. Бялевіч.
4. Які мае адносіны да зямлі 1 (у 2 знач.); проціл. паветраны, водны. — Усё ж на зямлі спакайней, утульней, чымся там, у завоблачных вышынях. Што ні кажы, а я аддаю перавагу звычайнаму зямному транспарту. Лынькоў.
•••
Зямны магнетызм гл. магнетызм.
Зямны паклон гл. паклон.
Рай зямны гл. рай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)