Рабэ́йза ’вяснушкаваты чалавек’ (дзятл., Сл. ПЗБ; навагр., Нар. словатв.; клец., Нар. лекс.; Янк. 3.), рабе́йза ’тс’ (ст.-дар., ЖНС), рабэ́йжа ’рабы’ (карэліц., Нар. лекс.). Утвораны ад прыметніка рабы́ (гл.) з дапамогай суфікса ‑эйз‑а (‑эйж‑а) (Сцяцко, Афікс. наз., 134).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ліберці́ны
(лац. libertinus = вольнаадпушчаны)
адпушчаныя на свабоду рабы або тыя, хто выкупіўся ў Стараж. Грэцыі і Рыме.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Кярш ’мянушка вала’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. keršas ’рабы’ (Там жа). Балтызм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабо́ ’многа, густа’ (Сцяшк.). Утворана ад рабы́ (гл.) з семантычным пераходам ’стракатасць’ → ’мноства’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
испестрённый
1. спярэ́шчаны, страка́ты (ад чаго), рабы́ (ад чаго);
2. усы́паны, ушпіля́ны;
3. упрыго́жаны; см. испестри́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аплёваны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад апляваць; тое, што і апляваны.
2. у знач. прым. Зганьбаваны, пагарджаны. Ідуць хадою непакорных Пад сцяг апошняй барацьбы Усе пасынкі стагоддзяў чорных, Аплёванай зямлі рабы. Хадыка.
•••
Як аплёваны — пра чалавека, якога незаслужана зняважылі, абняславілі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маро́ны
(фр. marrons, ад ісп. cimarron = уцякач)
беглыя рабы-негры ў Вест-Індыі і Гвіяне, якія змагаліся супраць каланізатараў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ра́бчыкі ’бульба, зрэзаная з аднаго боку, каб заходзіла соль’ (Ян.). Другасна збліжана з рабы́ (гл.) з няяснай матывацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раўка́ты ’васпаваты, рабы’ (Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з літ. raukúotas ’маршчыністы’, што да літ. raukaĩ ’складкі, маршчыны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рабо́к 1 ’рабчык’ (Дразд.). Гл. рабчык 1.
Рабо́к 2 ’грыб Panaeolus’ (Сярж., Грыбы). Ад рабы́ (гл.), паколькі грыб мае рабыя пласткі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)