ліберці́ны

(лац. libertinus = вольнаадпушчаны)

адпушчаныя на свабоду рабы або тыя, хто выкупіўся ў Стараж. Грэцыі і Рыме.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

аплёваны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад апляваць; тое, што і апляваны.

2. у знач. прым. Зганьбаваны, пагарджаны. Ідуць хадою непакорных Пад сцяг апошняй барацьбы Усе пасынкі стагоддзяў чорных, Аплёванай зямлі рабы. Хадыка.

•••

Як аплёваны — пра чалавека, якога незаслужана зняважылі, абняславілі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ра́бчыкі ’бульба, зрэзаная з аднаго боку, каб заходзіла соль’ (Ян.). Другасна збліжана з рабы́ (гл.) з няяснай матывацыяй.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Раўка́ты ’васпаваты, рабы’ (Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з літ. raukúotas ’маршчыністы’, што да літ. raukaĩ ’складкі, маршчыны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

маро́ны

(фр. marrons, ад ісп. cimarron = уцякач)

беглыя рабы-негры ў Вест-Індыі і Гвіяне, якія змагаліся супраць каланізатараў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Рабо́к 1 ’рабчык’ (Дразд.). Гл. рабчык 1.

Рабо́к 2 ’грыб Panaeolus’ (Сярж., Грыбы). Ад рабы́ (гл.), паколькі грыб мае рабыя пласткі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рабяні́ца (рабені́ца) ’сорт вялікіх груш’ (ТС). Ад рабы (пра словаўтваральны тып гл. Сцяцко, Афікс. наз., 110). У аснове матывацыі ляжыць афарбоўка груш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пярэсты, рабы, плямісты, кроплясты; перапялёсы, перапялясы (абл.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

планта́цыя, ‑і, ж.

1. Буйная капіталістычная зямельная гаспадарка, якая займаецца вырошчваннем якіх‑н. спецыяльных культур (першапачаткова ў Амерыцы і каланіяльных краінах на плантацыях працавалі рабы).

2. Вялікі ўчастак зямлі, заняты спецыяльнай сельскагаспадарчай культурай. Плантацыя грэчкі. □ Мы наяве ўбачылі блакітныя азёры льноў, каласістыя масівы жыта, пшаніцы, кукурузы, шырокія плантацыі агародаў. Бялевіч.

[Ад лац. plantatio — пасадка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нехлямя́жы, ‑ая, ‑ае.

Несамавіты; нязграбны, няўклюдны. Рабы ад воспы і нехлямяжы Іван асабліва няважна выглядаў у пары з Шарэйкам. Брыль. На сценах віселі людскія цені; яны ківаліся, вялізныя, нехлямяжыя, як малпы. Бядуля. // Дрэнна, непрыгожа зроблены (аб рэчах, прадметах). Нехлямяжае самаробнае сядло. □ Едзе [маці Горава] паўз Круціцкае падвор’е ў сваёй нехлямяжай, падобнай на гарбуз брычцы. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)