ва́рта², безас., у знач. вык.
1. з інф. Неабходна, трэба, мае сэнс.
Гэты фільм в. паглядзець.
Над гэтым в. добра падумаць.
2. каму. Па заслугах, так і трэба.
Яму в., не трэба было так рабіць.
3. з інф. У саставе складаных сказаў абазначае ўмову хуткага з’яўлення наступных падзей.
В. задумацца, як нахлынуць успаміны.
◊
Гэ́та нікуды не варта; куды гэта варта — вельмі дрэнна, непрыстойна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
легкакры́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Хуткі ў палёце, у рухах. Легкакрылая чайка. Легкакрылыя матылькі.
2. перан. Паэт. Зменлівы, няўстойлівы, мімалётны. Па-над сонным сялом, над заводамі Праляцеў легкакрылы Май. Лявонны. Скуль ты, вецер легкакрылы, Адкажы? Калі можаш, майму гору Памажы... Васілёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паваражы́ць, ‑ражу, ‑рожыш, ‑рожыць; зак.
1. Адгадаць будучае або мінулае па картах, лініях рукі і пад. — Ну, паваражыце мне! — панна Людміла працягнула Лабановічу руку. Колас.
2. перан. Разм. Па-майстэрску, падобна чараўніку, папрацаваць над чым‑н. Бацька моўчкі павёў .. [хлопчыка] ў каюту, паваражыў над электроннай машынай, і з яе выпаўзла белая стужка з мноствам чорненькіх рысачак. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасця́г, ‑у, м.
Свабодны, вялікі прастор; шыр. Над прасцягамі заросшай дрыгвы слаўся рэдкі туман. Краўчанка. Імчыцца, ляціць па неабсяжным сонечным прасцягу поезд. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́лгебра, ‑ы, ж.
Вялікі раздзел матэматыкі, які вывучае агульныя законы дзеянняў над велічынямі незалежна ад іх лікавых значэнняў. Падручнік па алгебры. Элементарная алгебра.
[Араб. al-găbr.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бяссла́ўе, ‑я, н.
Няслава, ганьба. Імгла зялёная імгліць Па-над дарожным палатном. Чые тут войскі не ішлі, Каб стаць затым бясслаўя тлом. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сце́лісты, ‑ая, ‑ае.
Які мае сцябло, што сцелецца па зямлі, або ствол з галінамі, якія распасціраюцца над самай зямлёй. Сцелісты гарбузнік. Сцелістая яблыня.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вялі́кі, -ая, -ае; бо́льшы; найвялі́кшы, найбо́льшы.
1. Значны па велічыні, памерах, сіле; проціл. малы.
В. горад.
В. будынак.
Вялікая радасць.
Вялікія беды пачынаюцца з малых (прыказка). Вялікая зямля (мацярык). Вялікая літара (якая выступае над радком).
2. Выдатны па сваім значэнні; які валодае ў высокай ступені той якасцю, якая знаходзіцца ў значэнні вызначаемага назоўніка.
Вялікая перамога.
В. вучоны.
3. Большы, чым патрэбна, прасторны.
Гэтыя боты мне вялікія.
4. Дарослы (з пункту гледжання дзіцяці), а таксама (пра дзіця) такі, які выйшаў з дзіцячага ўзросту, падрослы.
Сын ужо в., пойдзе ў школу.
5. Значны па колькасці.
Вялікая сям’я.
Вялікія грошы.
◊
Ад (з) вялікага розуму (разм., іран.) — па дурасці.
Вялікае мноства — вельмі многа.
Вялікія дзяржавы — найбольш магутныя дзяржавы, якія адыгрываюць вядучую ролю ў сусветнай палітыцы і ў міжнародных адносінах.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
недарагі́, ‑ая, ‑ое.
Параўнальна танны, памяркоўны (па цане). Недарагая мэбля. □ Над сталом — вісячая недарагая лямпа. Купала. // Такі, дзе танна каштуе што‑н. Недарагая сталовая.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суперма́ркет
(англ. supermarket, ад лац. super = над + англ. market = рынак, продаж)
буйны магазін самаабслугоўвання па гандлю таварамі паўсядзённага попыту, пераважна спажывецкага; універсам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)