засячы́ ¹ і засе́ кчы ¹, -сяку́ , -сячэ́ ш, -сячэ́ ; -сячо́ м, -сечаце́ , -сяку́ ць; засе́ к, -кла; -сячы́ ; засе́ чаны; зак. , што.
1. Зрабіць сякерай выемку ў чым-н. , на чым-н.
З. дрэва.
2. Пра каня: на хаду параніць адной нагой другую.
Конь засек нагу.
3. Адзначыць момант чаго-н. , а таксама вызначыць пункт, месцазнаходжанне чаго-н.
З. час вылету.
З. курс карабля.
|| незак. засяка́ ць , -а́ ю, -а́ еш, -а́ е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ра́ ніць 1 параніць ’ (ТСБМ , Стан. , Сл. ПЗБ ), ра́ ніцца ’атрымаць раненне’ (ТС ), ст.-бел. ранити ’раніць’. Гл. рана 1
Ра́ ніць 2 Нас. ), ра́ ніцца ’прыходзіць, рабіць раней вызначанага часу’ (Нас. , Касп. ; ашм. , Стан. ), сюды ж, магчыма, рані́ ць ’не ў тэрмін нарадзіць’ (Сл. ПЗБ ), рані́ цца ’рана што-небудзь рабіць’ (там жа). Гл. рана 2
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абшчыпа́ ць , ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак. , каго-што .
1. Шчыпаючы, пазбавіць апярэння, лісця і пад.; абскубці. Абшчыпаць курыцу. Абшчыпаць куст.
2. Шчыпаючы, паабрываць (лісце, ягады, пялёсткі і пад.). Абшчыпаць пялёсткі. Абшчыпаць струкі гароху.
3. Шчыпаючы, параніць у многіх месцах. [Пеўні] абшчыпалі да крыві адзін другому грабяні. Крапіва .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паджга́ ць , ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм.
1. ( 1 і 2 ас. не ўжыв. ) ; каго-што . Пакусаць, параніць джалам, хабатком усіх, многіх. Авадні паджгалі коней.
2. Хутка пайсці, пабегчы; паімчацца. Паджгаць у лес. □ Пасля Бяларуч Янка выйшаў на стары гасцінец і паджгаў далей. С. Александровіч .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
skaleczyć się
зак.
skaleczyć się w palec — параніць сабе палец
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
абкало́ ць ², -калю́ , -ко́ леш, -ко́ ле; -калі́ ; -ко́ латы; зак. , каго-што.
1. Пакалоць чым-н. вострым вакол чаго-н. або па ўсёй паверхні; параніць уколамі каго-, што-н.
А. рукі калючкамі руж.
2. Зрабіць ін’екцыю або некалькі ін’екцый лекавых сродкаў вакол якога-н. хворага месца (раны, зуба і пад. ).
А. зуб абязбольвальнікам (разм. ).
3. Уздзейнічаць на вышэйшую нервовую дзейнасць, зрабіўшы ін’екцыю псіхатропных рэчываў (разм. ).
|| незак. абко́ лваць , -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абко́ лванне , -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
укало́ ць , укалю́ , уко́ леш, уко́ ле; укалі́ ; уко́ латы; зак.
1. каго-што . Параніць , уваткнуўшы ў цела тонкі, востры канец чаго-н.
У. руку шпількай.
2. перан. , каго (што
Заўвага балюча ўкалола яго.
3. што ў што . Уваткнуць, пракалоўшы, прымусіць увайсці ўнутр чаго-н. (разм. ).
У. пруток у клубок.
|| незак. уко́ лваць , -аю, -аеш, -ае.
|| звар. укало́ цца , укалю́ ся, уко́ лешся, уко́ лецца (да 1 знач. ); незак. уко́ лвацца , -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. уко́ л , -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассадзі́ ць , -саджу́ , -са́ дзіш, -са́ дзіць; -са́ джаны; зак.
1. каго (што ). Усадзіць (многіх) на месца.
Р. гасцей.
2. каго (што ). Пасадзіць паасобку адзін ад аднаго.
Р. непаслухмяных вучняў.
3. што . Перасадзіць расліны радзей, у іншае месца.
Р. агуркі.
Р. агрэст.
4. што . Моцным ударам разбіць, параніць , разламаць (разм. ).
Р. галаву.
Р. акно.
|| незак. расса́ джваць , -аю, -аеш, -ае (да 1—3 знач. ).
|| наз. расса́ дка , -і, Д М ж. і расса́ джванне , -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пара́ ніцца 1 ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.
Параніць сабе якую‑н. частку цела. [Майка:] Што ж цяпер рабіць?.. Я завяжу табе руку паловай гэтай мантыльі. І кроў цячы не будзе, і ніхто не даведаецца, што ты параніўся. Караткевіч .
пара́ ніцца 2 ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.
Разм. Прыйсці раней, чым належыць. Асеннія халады ў гэтым годзе параніліся. Лобан .
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уверадзі́ ць
1. (ператаміць працай ) übermǘ den vt á nstrengen vt
2. (пакалечыць ) beschädigen vt é tzen vt параніць
уверадзі́ ць па́ лец D í nger verlé tzen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)