1. Ссячы ўсё, знішчыць. У час вайны тут высеклі ўвесь лес, але за апошнія гады дзялянка зарасла маладым бярэзнікам.Шуцько.// Ссячы, выбраўшы што‑н. патрэбнае. Высечы жардзіну.
3. Зрабіць, стварыць высечкай. Высечы паз. Высечы надпіс. Высечы помнік з граніту.
4. Выбіць, выкрасіць. Куля высекла іскру на валуне і са свістам зрыкашэціла.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кань ’спосаб гарызантальнай кладкі бярвенняў у сцяне (без шула)’ (Клім.); кань і каня ’спосаб кладкі сцяны, пры якім бярвенні упускаюцца ў шула або ў паз’, ’паз у сцяне’ (Шуіпк.; луп. Шатал.; івац., пух.Жыв. сл.; ТС; КЭС, лаг.; навагр.Жыв. сл.; чэрв.Нар. лекс.), ’папярочная сцяна’ (ганц., пух., барыс. Сл. паўн.-зех.), пух.канявая сцяна ’перагародка з бярвенняў у хаце’, драг.каняванка ’сцяна, якая перагароджвае хату на дзве часткі’ (Нар. сл.), канявая сцяна ’сцяна з суцэльных бярвенняў ад вугла да вугла’ (Сцяшк.). Бел. рэгіяналізм кань паходзіць з прасл.tbkarib < tekati ’складваць бярвенні’, параўн. ст.-грэч.τυκίςω ’чашу каменне’, ст.-англ.dyn, duan ’ціснуць, штурхаць’, ст.-в.-ням.dühen ’прыціскаць’. Аб першаснай ступені будаўніцтва як пляценне агароджы (> складанне сцяны), гл. Трубачоў, Ремесл. терм., 147 і інш. Параўн. яшчэ він. къмвия ’вільчык’ (Нар. сл.) як спосаб пляцення верха страхі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Ла́дачка, лун.падонка ’складка ў спадніцы, сукенцы’ (Шатал.), ладанкі ’зборкі’ (Мат. Гом.), ладка, латка ’тс’ (капыл., Сл. паўн.-зах.). Роднаснае з рус.наўг.лады ’клёпкі ў бочцы’, астрах, ’лінія сутыку дзвюх дошак у даўжыню; паз паміж імі’, рус.лад ’клавішы’, ’папярочныя парожкі на шыйцы балалайкі, бандуры, гітары і інш.’ Да лад (гл.). У выніку кантамінацыі з лексемай складка ў лад змяніўся род і канчатак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
flute
[flu:t]1.
n.
1) фле́йта f.
2) Arch. жалабо́к -ка́, раво́к -ўка́m., паз -у m., вы́емка f.
3) малы́я, ву́зкія скла́дачкі
2.
v.i.
1) ігра́ць на фле́йце
2) выраза́ць жалабкі́(на калёне)
3) запрасо́ўваць скла́дкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
3. Паслядоўнымі частымі ўдарамі паглыбляць, рабіць адтуліну.
Д. мёрзлую зямлю ломам.
Д. долатам паз.
4.перан. Бесперапынна паўтараць адно і тое ж (разм.).
Што каму наўме, той тое і дзяўбе (прыказка).
5.перан. Папракаць, крытыкаваць (разм.).
Яго ўжо даўно дзяўбуць, а ён і вухам не вядзе.
◊
Дзяўбці ў галаву (разм.) — настойліва пераконваць каго-н. у чым-н.
|| зак.прадзяўбці́, -дзяўбу́, -дзяўбе́ш, -дзяўбе́; -дзяўбём, -дзеўбяце́, -дзяўбу́ць; -дзяўба́ны (да 3 знач.) івы́дзеўбці, -дзеўбу, -дзеўбеш, -дзеўбе; -дзеўбаны (да 3 знач.).
|| наз.дзяўба́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
zápfen
vt
1) цадзі́ць, наліва́ць (віно з бочкі)
2) адцэ́джваць, адво́дзіць (вадкасць, газы)
3) буд. злуча́ць пры дапамо́зе шыпо́ў; запуска́ць у паз
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Абруза́ць1 ’пухнуць, азызнуць’ (Нас.), абрузлы (Нас.), абрузглы (Касп.), абрюзлы (Бяльк.). Параўн. рус.(о)брюзглый, брюзнуть і брюхнуть. Магчыма, звязана з бруха (z/x як чахнуць/чэзнуць, пах/паз і г. д.). Гл. Мартынаў, Слав. акком., 167. Аб праславянскім характары слова бруха меркаваць цяжка. Наколькі вядома, слова выключна паўночнаславянскае. Гэты факт стварае дадатковыя цяжкасці, паколькі альтэрнацыі тыпу чахнуць/чэзнуць ахопліваюць праславянскую мову.
Абруза́ць2 ’спаць’, абрузанне (Юрч.), відаць, ад абрузаць1 (гл.). Параўн. рус.жарг.припухать у значэнні ’спаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
groove
[gru:v]1.
n.
1) жалабо́к -ка́m., паз, нарэ́з -а m.
2) каляі́на f. (ад ко́лаў)
3) informal руты́на, звы́чка, каляі́на f.
to get into a groove — увайсьці́ ў звыча́йную каляі́ну
2.
v.t.
рабі́ць вы́емкі, нарэ́зваць жалабы́, раўчукі́; рабіць пазы́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
дра́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Рмн. ‑чак; ж.
1. Цяслярская металічная прылада з двума вострымі загнутымі канцамі для падгонкі бярвенняў, дэталей і пад. Побач, раз-пораз узмахваючы сякерай, абчэсвае дошкі брат .., а каля яго са шнуром і драчкай у руках завіхаецца бацька.Краўчанка.Кляўко з сваім сынам з Муравейнікаў прыйшлі — прыпу[ск]алі драчкаю другое бервяно на новай сырабойні.Баранавых.
2. Месца паміж лініямі, праведзенымі пры дапамозе такой прылады на бервяне, дошцы; паз. Назаўтра Тарэнта ўжо выбіраў у бервяне драчку, высякаў вугал, клаў мох і прыладжвае бервяно да зруба.Галавач.
3.Абл. Тарка. Аня нахіліла галаву ніжэй пад драчкай: яна канчала драць бульбу.Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зато́рыч ’выраз, паз, у які ўстаўляецца дно бочкі’ (Мат. Гом.). Параўн. утора ’тс’, рус., укр.утор, польск.wątor, чэш.útor і г. д. Прасл.ǫtorъ. Чэш.дыял.zátor ’падмыты бераг’. Форма заторыч пацвярджае корань тор‑ у слове утора (гл.); тор‑ суадносяць з церці < ter‑//tьr‑ (Фасмер, 4, 175), прычым Махэк., (672) указвае, што ён меў значэнне ’рэзаць’ (ст.-чэш.tříti). Заторыч утворана з суф. ‑ыч < ‑ičь, які далучаўся да аддзеяслоўнай з чаргаваннем галоснага асновы *zator‑. Час утварэння слова няясны. Параўн. зачыр.