Таранта́с ’дарожная павозка на чатырох колах, звычайна крытая; каламажка’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ’вялікі воз для перавозкі сена і снапоў’ (Касп.; в.-дзв., Шатал.), ’чатырохкалёсная гаспадарчая павозка’ (в.-дзв., паст., брасл., лудз., глыб., Сл. ПЗБ). Укр., рус.таранта́с, польск., чэш., славац.tarantas, славен.tarantás, серб.-харв.тарантас, балг.таранта́с. Магчыма, цюркізм, параўн. тат.тарантас ’тс’ (ЕСУМ, 5, 519). У якасці вытворнай асновы называлася таксама рус.таранти́ть ’трашчаць, стракатаць’, тарато́рить ’трашчаць’ (Гараеў, 360). На магчымае гукапераймальнае паходжанне ўказвае Фасмер (4, 22), параўноўваючы з таратайка (гл.) пры наяўнасці ў апошняга значэння ’балбатун’. Параўн. таранта, таранда, гл. Ластоўскі для рус.таранта́с ’павозка на доўгіх зыбучых планках’ прыводзіць уласныя адпаведнікі зы́баўка, го́йдаўка (Ласт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
арба́
(цюрк. araba)
высокая двухколая павозка ў Сярэд. Азіі і доўгая чатырохколая — у Крыме і на Каўказе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Пая́зд ’воз з рысорным сядзеннем’, ’вясельны поезд — усе вазы з вясельнікамі’ (Касп.), дзярж. ’воз, павозка’ (Нар. сл.). З польск.pojazd ’тс’ < (ро)jeździć ’ездзіць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кібі́тка
(рус. кибитка, ад тат. kibit = лаўка, магазін)
1) крытая павозка;
2) лёгкае пераноснае жыллё ў качавых народаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
калёсы, калёс; адз.няма.
Конная чатырохколая гаспадарчая павозка. Пяцёра калёс былі ўжо запрэжаны, у кожныя калёсы па пары коней.Чарнышэвіч.Каня запрагаю ў калёсы, Дугу закладаю ў гужы, Вязу і сярпы я і косы, І граблі ў свой стан на Сажы.Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Карэ́та ’павозка, экіпаж’. Запазычанне праз польск.kareta з італ.caretta ’вазок’ (ад carro ’воз’ лац.carrus ’воз на чатырох колах’). Гл. Булыка, Запазыч., 141; Слаўскі, 2, 76.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тралейка́р
(англ. trolleycar, ад trolley = тралей + саг = вазок)
самаходная бязрэйкавая грузавая павозка, электрарухавік якой жывіцца ад падвесных кантактных правадоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Páckwagen
m -s, -
1) фурго́н, паво́зка для пакла́жы
2) чыг. бага́жны ваго́н
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Тарата́йка ’лёгкая павозка на двух колах’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ’разбітая, старая брычка’ (Скарбы), ’лёгкая выязная каляска’ (Сцяшк.), тарата́йка ’балбатун’ (жытк., Жыв. НС). Укр.тарата́йка ’лёгкі вазок на двух колах’, дыял. ’расхістаная мэбля; дзіцячая цацка’, рус.тарата́йка ’лёгкі вазок’, балг. разм. і дыял.тарата́йка ’старая павозка’, макед.таратайка ’тс’. Мяркуюць, што можа быць звязана з таранта́с, гл. (Фасмер, 4, 23; ЕСУМ, 5, 518); аднак, несумненна, звязваецца з гукапераймальнымі па паходжанні словамі тарата, таранда, таранта і пад., гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ваго́н
(фр. wagon, ад англ. waggon = павозка)
транспартны сродак (самаходны або несамаходны) для перавозкі пасажыраў і грузаў па рэйкавых дарогах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)