Тапары́ска ’тапарышча’ (Шатал., Сл. ПЗБ), тапары́ско ’тс’ (Скарбы, Сцяшк., Шатал., Сл. ПЗБ), топоры́ско ’тс’ (Шатал., Сл. Брэс., Сл. ПЗБ), toporýšče/toporýsko ’тс’ (Арх. Вяр.). Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тухта́ль ‘кухталь, удар кулаком’ (Некр. і Байк., Касп.). Відаць, суфіксальнае ўтварэнне ад тухтаць ‘піхаць’, гл. наступнае слова. Не выключана замена к > т у кухталь, параўн. тушэтка ‘кушэтка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыта́ча ’выгадная і зручная мясціна’: у такой харошай прыта́чы хата; прыта́чнэ место ’тс’ (саліг., Нар. словатв.). Параўн. рус. дыял. прито́чный: прито́чное место ’бойкае, люднае месца’. Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
будучыня, будучнасць, будучае, прышласць; заўтра, заўтрае, заўтрашняе, наступнасць, наступнае, перспектыва (перан.) □ заўтрашні дзень
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Меркаце́ць ’мармытаць’ (Бяльк.), міркітаць ’тс’ (жлоб., Жыв. сл.), укр. миркота́ти, миркати, моркоті́ти, рус. моркота́ть, польск. morkotać ’тс’. Паўн.-слав. гукапераймальнае ўтварэнне mьrk‑/mъrk‑. Параўн. таксама меркітава́ць (гл. наступнае слова).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пстра́нга ’страказа’ (ашм., Сл. ПЗБ). Няясна, звяртае на сябе ўвагу адпаведнасць пстр‑, страк‑ (гл. папярэдняе слова), што перадае стракатасць або пырханне (гл. пстрыкаць і стрыкаць), фіналь нагадвае наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свісцёл ‘маркоўнік, Anthricus silvestris Hoffm.’ (ТС). Іншыя назвы стволле, ствольны цвет. Полыя сцёблы парасонавых раслін часта маюць назву дудка,; гл. Мяркулава, Очерки, 67. Тады свісцёл да свісцець; параўн. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лягу́ша ’конь, які брыкаецца’. Да ляга́цца (гл.). Гл. і наступнае слова. Да генетычнай тоеснасці лягушка і лягацца параўн. рус. свярдл. лягу́н ’конь, які моцна брыкаецца’ і арл., бран. лягу́н ’самец жабы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́ўпрык ’надуты і ўпаргы хлапец’ (Некр.), ’непаседа’ (Сцяшк. Сл.), ’малое дзіця’ (Скарбы). Няясна. Магчыма, да паўпрыца (гл.), параўн. экспрэсіўную назву малога непаседлівага дзіцяці — шпунт ’затычка’. Параўн. наступнае слова і попрык (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́лькнуць (ты́лькнуты) ‘выканаць малую частку належнай работы’ (драг., З нар. сл.). Аднакратны дзеяслоў ад мясцовага ты́лькі ‘толькі’ (Клундук), параўн. ст.-бел. тылко, тылько ‘не больш як, усяго’ (ГСБМ). Гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)