Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
spícken
1.
vt
1) шпігава́ць
den Béutel ~ — разм.набіва́ць кішэ́нь
2.
viразм. карыста́цца шпарга́лкай; спі́сваць (у школе)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Наспі́чнік ’дэталь у коле воза (рэхва, якая набіваецца на калодку каля спіц)’ (ТС), наспішнікі мн. ’тс’ (Маслен.). Да спіца ’дэталь у коле’ (гл.); паколькі рэхва набівалася не на спіцы, а на калодку, у якую яны ўстаўляюцца, застаецца няяснай зыходная прыназоўнікавая канструкцыя, на базе якой мог утварыцца тэрмін, параўн., аднак, заспічнікі ’тс’ (Маслен.), дзе матывацыя больш празрыстая; субстытуцыя прыназоўніка — прыстаўкі магла адбыцца пад уплывам дзеяслова набіваць ’насаджваць’, хаця тэарэтычна яна здаецца натуральнай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
obijać
незак.
1. біць, збіваць (каго);
2. (пра сцены) аклейваць;
3. (пра мэблю) абабіваць, абіваць;
4.набіваць (абручы на бочку)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
узбіва́ць, узбі́ць
1. (набіваць, насаджваць):
узбіва́ць абручы́ на бо́чку Réifen áufziehen*, ein Fass bínden*; beféstigen vt, féstnageln аддз.vt;
Заліць (апрацаваць) смалой. Засмаліць човен. Засмаліць канат. □ Дзед Ігнат аплёў пасудзіну бяростай, прыгнаў да яе драўлянае вечка, засмаліў па краях жывіцай.Васілевіч.
засмалі́ць2, ‑смалю, ‑смаліш, ‑смаліць; зак.
Разм. Закурыць, пускаючы многа дыму з папяросы. [Мікіта] пачаў набіваць люльку. — Ізноў засмаліў, аж не прадыхнуць.Скрыпка.
засмалі́ць3, ‑смалю, ‑смаліш, ‑смаліць; зак.
Разм. Ударыць з усёй сілы; заехаць. Засмаліць у вуха.
засмалі́ць4, ‑смалю, ‑смаліш, ‑смаліць; зак.
Разм. Хутка пабегчы, паімчацца. — Павярнуўся тады я .. і як засмаліў, як налёг! Азірнуўся назад тады толькі, калі з лесу пачала выплываць наша хата. Тут я спыніўся, пайшоў ціха.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Піцава́ць1 ’многа працаваць, да стомы’ (докш., Янк. Мат.; шчуч., Сцяшк. Сл.; Нар. лекс.), ст.-бел.пицовати ’нарыхтоўваць харчы і фураж для войска’ (1511 г.) са ст.-польск.picować ’тс’, ’пасці’, відаць, пры ад’ідэацыі працаваць. Сюды ж піцу́га ’працавіты чалавек’ (Касп.; ушац., Филол. сб., 1966).
Піцава́ць2 ’пакаваць, накладаць’ (навагр., Сцяшк. Сл.), ’многа накладаць, набіваць бітком’ (карэліц., Нар. сл.). Няясна. Магчыма, у сувязі з піцава́ць1; параўн. яшчэ польск.picować ’напаўняць харчамі, прадуктамі’.
1.атаксамабез дап. Удыхаць і выдыхаць дым якога‑н. рэчыва, пераважна тытуню. Ён ведае, што пісаравы папяросы даражэйшыя, хоць распазнаць гэта сваім уласным смакам не можа, бо старшыня не курэц, а курыць толькі пры выкананні старшынскіх абавязкаў для большай саліднасці і важнасці.Колас./ Пра папяросы, люльку і пад. Курыць цыгарку. Курыць люльку.//без дап. Быць курцом, ужываць тытунь для курэння. [Лаўрэн] дастаў сваю вялікую люльку, пачаў набіваць яе самасадам ды такім, што Паўленка, які не курыў, пачаў чхаць.Шамякін.
2.атаксамачым. Спальваць спецыяльныя рэчывы для атрымання пахучага дыму. Курыць ладанам.
•••
Курыць фіміям — лісліва ўсхваляць каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набіва́ннеср.
1. набива́ние, наби́вка ж.;
2. прибива́ние, набива́ние, наби́вка ж.;
3. набива́ние, накола́чивание;
4. наби́вка ж., накола́чивание;
5. наса́дка ж.;
6. набива́ние;
7. заряже́ние;
8. наби́вка ж.;
9.обл. напи́хивание, набива́ние;
1-9 см.набіва́ць1-8, 10
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тухтаць ‘пакаваць’: тухтала, што мела, у дзеравяны сынаў куфэрачак (Ц. Гартны, (гл. Каўрус, Словаклад). Зыходнае значэнне, відаць, ‘піхаць, запіхваць, набіваць’. Магчыма, рэдкая паралель да славен.tuhtati, што ў дыялектах мае значэнне ‘тушыць, душыць, хаваць’, а таксама ‘заносіць на рахунак’ (Gregorič, Kostelski slovar, Ljubljana, 2014), зыходным для якога Сной (у Бязлай, 4, 245) лічыць дзеяслоў інтэнсіўнага дзеяння прасл.*tuchъtati з *tušiti ‘гасіць’ (раней Махэк₂, 662), гл. тушыць. Сюды ж сучаснае беларускае прозвішча Тухта́ (Бірыла, Бел. антр., 1), магчыма, першапачатковая мянушка, якую параўноўваюць з рус.тухты́рь ‘заўсёды незадаволены чалавек’ (Бірыла, Бел. антр., 2), хутчэй дэвербатыў ад тухтаць са значэннем ‘хто складвае, хавае, назапашвае нешта’.