змяць, самну, самнеш, самне; самнём, самняце; зак., каго-што.
1. Зак. да мяць.
2. Моцным націскам расстроіць рады, парушыць баявыя парадкі ворага. У рукапашнай схватцы партызаны змялі карнікаў, толькі адзінкі з іх уцалелі. Гурскі. // Адолець у бойцы, барацьбе; пабіць, зламаць. [Рэндалу] хацелася зараз жа змяць і растаптаць гэту нахабную, пачварную істоту, якая прадала за долары сваю маладосць. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мясі́ць, мяшу́, ме́сіш, ме́сіць; ме́шаны; незак.
1. што. Размякчаць, размінаць якую-н. густую масу, перамешваючы з вадой.
М. цеста.
М. гліну.
2. перан., што. Хадзіць, ездзіць па чым-н. гразкім, топкім, сыпкім і пад.; мяць, шкодзіць, топчучы (разм.).
М. гразь.
Коні месяць пасевы.
3. перан., каго (што). Біць, дубасіць (разм.).
Мясілі яго чым папала.
|| зак. змясі́ць, змяшу́, зме́сіш, зме́сіць; зме́шаны.
|| прым. мясі́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
М. цэх хлебазавода.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мя́тны ’дробны’ (Выг. — Смул., БЛ, 3, 21). Да мяць (гл.) > мяты; суфікс ‑н‑, як у дробны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пракалаці́ць ’памыць’ (лід., Сл. ПЗБ). Да калаціць ’мяць, біць, трэсці’. Семантычна да праць ’мыць з пранікам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́змінка ’тварог, перамешаны са смятанай ці малаком’ (Сл. Брэс.). Да раз- (роз-) і мяць, мну (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Метуха́ ’страва з бульбы і малака’ (лун., Шатал.). Да мяць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 71.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мя́ліва ’матэрыял, падрыхтаваны да мяцця’ (Нас.). Да мяць (гл.). Карэннае ‑л‑ можна, відаць, растлумачыць уплывам мя́ла, мя́ліца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мя́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад мяць (у 1–4 знач.).
2. у знач. прым. Які стаў няроўным, нягладкім; пакамечаны. Гаварыў.. каржакаваты мужчына .. з пажылым і простым сялянскім тварам пад мятай палявой канфедэраткай. Брыль. // Спец. Ціснёны (аб тканінах). Мяты плюш.
3. у знач. прым. Пазбаўлены пругкасці, цвёрдых пругкіх частак. Мятая трава. Мяты лён.
•••
Мятая пара (спец.) гл. пара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
камячы́ць, ‑мячу, ‑мечыш, ‑мечыць і каме́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак., што.
1. Рабіць камякі, ляпіць што‑н. з чаго‑н. мяккага, рыхлага. Камячыць шарыкі з паперы. □ Іван сядзеў на ложку, камечыў у зубах папяросу. Грахоўскі.
2. Сціскаць у камяк, мяць (звычайна пры хваляванні, перажыванні). Коля сядзеў, вінавата, нізка апусціўшы галаву, і камячыў шапку. Карпюк. // Націскаючы на што‑н., рабіць няроўным, мятым. Камячыць сукенку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Мя́чыць ’мяць’ (рэч.), ’есці’ (гом., Мат. Гом.). Другаснае ад ⁺мячкаць: параўн. укр. мʼяцкати, мʼядзгати, рус. мячкать ’мяць’, чэш. mačkati, мар. mʼackať, славен. mečkati ’ціснуць, камячыць, марудна працаваць’, макед. мачка ’мне’, ’мажа, пэцкае’, балг. мачкам ’мну’, ст.-слав. омачити ’змякчыць’. Прасл. męcbkati < męk- ’мяккі’ (Бернекер, 2, 2; Фасмер, 3, 32; Махэк₂, 347, які гаворыць аб супадзенні асноў magati і męcb· kati у чэш. mackati).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)