натура́льны
1. натура́льный; есте́ственный;
2. натура́льный, есте́ственный, непринуждённый;
3. (производимый, оплачиваемый натурой) натура́льный;
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
натура́льны
1. натура́льный; есте́ственный;
2. натура́льный, есте́ственный, непринуждённый;
3. (производимый, оплачиваемый натурой) натура́льный;
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГЕ́СЭ
(Hesse) Герман (2.7.1877,
нямецка-швейцарскі пісьменнік. У 1891—92 вучыўся ў Маўльбронскай семінарыі. З 1912 жыў у Швейцарыі, у 1923 адмовіўся ад
Тв.:
Паэт;
Воўк // Крыніца. 1995. № 3;
Рассказы. М., 1984;
Последнее лето Клингзора. М., 1986;
Письма по кругу: Худож. публицистика. М., 1987;
Сиддхартха.
Харьков, 1994—95.
Літ.:
Березина А.Г. Герман Гессе. Л., 1976;
Седельник В.Д. Гессе и швейцарская литература. М., 1970;
Павлова Н.С. Герман Гессе // Павлова Н.С. Типология немецкого романа, 1900—1945. М., 1982;
Каралашвили Р. Мир романа Германа Гессе. Тбилиси, 1984;
Залоска Ю. Майстар гульні // Крыніца. 1995. № 3;
Лявонава Е. Паэтыка душы ў творах Германа Гесэ // Там жа.
Е.А.Лявонава.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
приро́да
1. прыро́да, -ды
материалисти́ческое понима́ние приро́ды матэрыялісты́чнае разуме́нне прыро́ды;
преобразова́ние приро́ды пераўтварэ́нне прыро́ды;
мёртвая приро́да мёртвая прыро́да;
жива́я приро́да жыва́я прыро́да;
2. (сущность, характер) прыро́да, -ды
он по приро́де до́брый челове́к ён па прыро́дзе (хара́ктары, нату́ры) до́бры чалаве́к;
◊
в приро́де веще́й звыча́йная рэч (натура́льна, звыча́йна);
на ло́не приро́ды на ўло́нні прыро́ды;
от приро́ды, с приро́ды ад прыро́ды.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сто́ить
1. (о цене) каштава́ць;
ско́лько сто́ит? ко́лькі кашту́е?;
2. (заслуживать) быць ва́ртым;
он не сто́ит сожале́ния ён не ва́рты спачува́ння (спага́ды);
не сто́ит того́
3. (надо, следует)
э́ту кни́гу сто́иит проче́сть гэ́ту кні́гу ва́рта прачыта́ць;
4. (как только, едва)
сто́ит сказа́ть одно́ сло́во, как он перебива́ет ва́рта сказа́ць адно́ сло́ва, як ён перапыня́е;
5. (требовать) каштава́ць;
э́то сто́ило большо́го труда́ гэ́та каштава́ла вялі́кіх намага́нняў;
◊
овчи́нка вы́делки не сто́ит аўчы́нка вы́рабу не ва́рта, вычы́нка даражэ́йшая за аўчы́нку; аўчы́нка не ва́рта вычы́нкі;
ничего́ не сто́ит сде́лать э́то нічо́га не кашту́е (не зна́чыць) зрабі́ць гэ́та;
сто́ит то́лько заикну́ться ва́рта то́лькі заікну́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ва́рта I
1. карау́л
2. (обязанности) карау́л
3. (место охраны) пост
○ узя́ць пад ~ту — взять под стра́жу;
◊ стая́ць на ва́рце — стоя́ть на стра́же
ва́рта II
1. сто́ит; нели́шне; сле́дует;
2. (как только, едва) сто́ит;
◊ гэ́та ніку́ды не в. — э́то никуда́ не годи́тся;
сме́ху в. — смешно́;
ці в. было́ займа́цца — сто́ило ли свя́зываться;
аўчы́нка вы́рабу не в. —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дайсці́
1.
2. (получить что-л. после больших усилий) дости́чь, дости́гнуть, доби́ться;
3.
4.
5.
◊ д. да (чыіх) вушэ́й — дойти́ до (чьих) уше́й;
д. да ла́ду — доби́ться то́лку;
д. да ру́чкі — дойти́ до ру́чки;
д. да кра́йнасці — дойти́ до кра́йности;
д. да канца́ — дойти́ до конца́ (до то́чки);
д. да сэ́рца — дойти́ до се́рдца;
д. да сма́ку — прийти́сь по вку́су;
д. да то́рбы — пойти́ по́ миру;
д. сваі́м ро́зумам (сваёй галаво́й) — дойти́ свои́м умо́м;
ру́кі не дайшлі́ — ру́ки не дошли́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ду́рань, -рня
1.
2. (карточная
◊ ду́рня стро́іць — валя́ть дурака́; ко́рчить (из себя́) дурака́;
пакі́нуць у ду́рнях — оста́вить в дурака́х;
прыкі́двацца ду́рнем — прики́дываться дурачко́м;
аста́цца (заста́цца) у ду́рнях — оста́ться в дурака́х;
ду́рняў шука́ць — дурако́в иска́ть;
стро́іць ду́рня — (з каго) де́лать дурака́ (из кого);
разыгра́ць ду́рня — разыгра́ть дурака́;
д. ду́рнем — дура́к дурако́м;
набі́ты д. — наби́тый дура́к;
гэ́та ко́жны д. мо́жа — э́то ка́ждый дура́к мо́жет;
знайшо́ў (знайшлі́) ~рня — нашёл (нашли́) дурака́;
каб (я, ён) не быў ду́рнем — не будь (я, он) дурако́м;
д.-д., а са́ла лю́біць — губа́ не ду́ра;
пашы́цца ў ду́рні — прики́нуться дурачко́м;
не д. — не дура́к;
ду́рняў не се́юць, яны́ са́мі ро́дзяцца —
заста́ў ду́рня бо́гу малі́цца, дык ён і лоб разаб’е́ —
лепш з разу́мным згубі́ць, чым з ду́рнем знайсці́ —
но́сіцца, як д. з пі́санай то́рбай —
абяца́нка-цаца́нка, а ду́рню ра́дасць —
ду́рням зако́н не пі́сан —
д. і мя́ла зло́міць —
вялі́кі пень ды д. —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сло́ва
○ загало́вачнае с. — загла́вное сло́во;
крыла́тыя ~вы — крыла́тые слова́;
пабо́чнае с. —
◊ жыво́е с. — живо́е сло́во;
стрыма́ць (сваё) с. — сдержа́ть (своё) сло́во;
уста́віць с. — вста́вить сло́во;
ні с. — ни сло́ва;
даць с. — дать сло́во;
глыта́ць ~вы — глота́ть слова́;
адны́м ~вам — одни́м сло́вом;
то́лькі ~вы — то́лько слова́;
на ~вах — на слова́х;
сваі́мі ~вамі — свои́ми слова́ми;
у адно́ с. — в одно́ сло́во;
с. ў с. — сло́во в сло́во;
с. за с. — сло́во за́ слово;
у двух ~вах — в двух слова́х;
ве́рыць на с. — ве́рить на́ слово;
лаві́ць на ~ве — лови́ть на сло́ве;
з чужы́х слоў — с чужи́х слов;
слоў не хапа́е — слов не хвата́ет;
не знахо́дзіць слоў — не находи́ть слов;
без лі́шніх слоў — без ли́шних (да́льних) слов;
до́брага сло́ва не варт — до́брого сло́ва не сто́ит;
кі́даць (пуска́ць) ~вы на ве́цер — броса́ть слова́ на ве́тер;
па апо́шнім ~ве тэ́хнікі — по после́днему сло́ву те́хники;
успаміна́ць (паміна́ць) до́брым ~вам — помина́ть до́брым сло́вом;
сказа́ць сваё с. — сказа́ть своё сло́во;
на па́ру слоў — на па́ру слов;
набо́р слоў — набо́р слов;
двух слоў не звя́жа — двух слов не свя́жет;
слоў няма́ —
браць с. наза́д — брать слово обра́тно (наза́д);
дар ~ва — дар сло́ва;
гаспада́р свайго́ ~ва — хозя́ин своего́ сло́ва;
з пе́ршага ~ва — с пе́рвого сло́ва;
кі́дацца ~вамі — броса́ться слова́ми;
трыма́цца на чэ́сным ~ве — держа́ться на че́стном сло́ве;
закі́нуць с. — замо́лвить сло́во;
цвёрдае с. — твёрдое сло́во;
апо́шняе с. — после́днее сло́во;
чэ́снае с. — че́стное сло́во;
за ~вам (па с.) у кішэ́нь (кішэ́ню) не ла́зіць — за сло́вом в карма́н не лезть;
ад слоў да спра́вы — от слов к де́лу;
ад с. да с. — от сло́ва к сло́ву;
не дабі́цца с. — не доби́ться сло́ва;
гульня́ слоў —
у по́ўным сэ́нсе с. — в по́лном смы́сле сло́ва;
у прамы́м сэ́нсе с. — в прямо́м смы́сле сло́ва;
залаты́я ~вы — золоты́е слова́;
забаўля́цца ~вамі — игра́ть слова́ми;
з пе́сні с. не вы́кінеш —
с. не верабе́й, вы́леціць — не зло́віш —
не ка́жучы благо́га с. — не говоря́ дурно́го сло́ва;
успо́мні (успо́мніш, успо́мніце) маё с. — попо́мни (попо́мнишь, попо́мните) моё сло́во
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)