Verbum

ад’е́нчыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

Скончыць, перастаць енчыць. / у перан. ужыв. Даўно адзванілі ў царкве — адпраўлялася праваслаўная імша. Ад’енчылі таксама і касцельныя званы — адпраўлялася імша каталіцкая. Чорны.

ра́ут, ‑у, М рауце, м.

Уст. Урачысты, званы вечар, прыём. На балях, раутах, прыёмах Паміж гасцей, сяброў, знаёмых Ішло спаборніцтва — хто лепш Для памяці напіша верш. Вітка.

[Англ. rout]

бу́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Утвараць гукі, падобныя на гукі вялікага звана, бубна і пад. Толькі зрэдку, абуджаючы лясную глухамань, гулка бумкалі магутныя званы. Ваданосаў. Недзе далёка бумкалі гарматы. Лупсякоў.

верхату́ра, ‑ы, ж.

Разм. жарт. Верхняя частка якога‑н. збудавання, памяшкання; верхні, апошні паверх. Жыць на верхатуры. □ Бязногі Піліп, узлезшы сваім адумам на верхатуру царквы, гасіў ва ўсе званы. Лобан.

звон, звана́ і зво́ну, ж.

1. звана́; мн. званы́, ‑о́ў. Ударны сігнальны падвясны інструмент (з медзі або з меднага сплаву) у выглядзе ўсечанага пустога конуса з падвешаным усярэдзіне ўдарнікам (языком). Царкоўны звон. □ А выйдзе на бераг Дзвіны, заспявае песню — званы змоўкнуць у княжацкім Полацку, хвалі прыціхнуць каля берагоў, жаўранкі злятаюцца да яе, садзяцца на плячо і слухаюць тую Алёнчыну песню. Грахоўскі. Адзванілі званы на званіцах, І збуцвелі, паніклі крыжы, Знакі цемры-імжы. Колас.

2. зво́ну. Гук, які ўтвараецца гэтым інструментам, а таксама металічнымі або шклянымі прадметамі пры ўдары. Звон касы. Звон шклянак. Звон ланцуга. // Гудзенне насякомых, спеў птушак і інш. Камарыны звон плыў над млявым, ціхім балотам... Бялевіч. Заплюшчыць [Сцёпка] вочы — і чуе звон жаваранкаў, адчувае пах суніц, свежага сена, хвоі. Хомчанка.

3. зво́ну; перан. Пагалоскі, плёткі. Не хацеў.. [Пятро] чуць таго звону, што ўжо яго Улляна разнесла па сяле. Ракітны.

•••

Званіць ва ўсе званы гл. званіць.

Малінавы звон — вельмі прыемны, мяккі па сваім тэмбры звон.

пазво́ньваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Час ад часу звінець, злёгку звінець. Марскія хвалі гойдаюць бакены, на якіх пазвоньваюць невялікія званы. Лынькоў. Лёгкі марозік зашкліў лужы, і пад нагамі пазвоньвалі ільдзінкі. «ЛіМ».

касце́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да касцёла, належыць яму. Касцельныя званы. Касцельная вежа. Касцельны служка. □ Кажуць, што даўней гэта быў касцельны дом. Ён памятае яшчэ ўніятаў на Беларусі, царызм, кароткачасовую ўладу немцаў. Машара.