Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
свабо́даж., в разн. знач. свобо́да;
суадно́сіны ~ды і неабхо́днасці — соотноше́ние свобо́ды и необходи́мости;
заваява́ць ~ду — завоева́ть свобо́ду;
с. дру́ку — свобо́да печа́ти;
○ с. вы́бару веравызна́ння — свобо́да со́вести
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
triumf, ~u
м. трыумф;
odnieść triumf — атрымаць (заваяваць) перамогу, дабіцца перамогі;
święcić ~y — мець поспех
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Во́ін (БРС, КТС). Рус.во́ин, укр.воїн, ст.-рус.воинъ, ст.-слав.воинъ, балг. паэт. воин, серб.-харв.во̀јни̑к, славен.vojník, чэш., славац.vojín, voják. Утворана пры дапамозе суф. адзінкавасці ‑inъ ад прасл.*vojь з магчымым значэннем ’група войска’ (Махэк₂, 696; БЕР, 172). Іншая ступень чаргавання ў ст.-слав.повинѫти ’пакарыць, заваяваць’. Роднаснымі з’яўляюцца літ.vejù, výti ’гнаць(ца), праследаваць’, vajóti імперф., ст.-інд.vḕti ’праследуе, імкнецца да’, авест.vayeiti ’гоніць, праследуе’, лац.vēnor, ‑āri ’паляваць’, ст.-ісл.veiðr ’паляванне’, ст.-в.-ням.weida ’тс’, грэч.ἵεμαι ’імкнуся, жадаю’, ірл.fíad ’дзічына’, лац.proelium (з *provoiliom) (Фасмер, 1, 334; Траўтман, 345 і наст.; Шанскі, 1, В, 141 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
rozgłos, ~u
м. слава; папулярнасць;
bez ~u — без шуму, уціхую;
zdobyć rozgłos — атрымаць вядомасць; заваяваць папулярнасць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
vólkstümlich
a наро́дны (пра ўбор, танец); папуля́рны (пра песню і г.д.)
etw. ~ máchen — папулярызава́ць што-н.
sich ~ máchen — заваява́ць папуля́рнасць, стаць папуля́рным
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ГА́ЎСГОФЕР (Haushofer) Карл Эрнст
(27.8.1869, г. Мюнхен, Германія — 13.3.1946),
нямецкі географ, заснавальнік школы геапалітыкі ў Германіі. Праф. геаграфіі Мюнхенскага ун-та (1921—39). Настаўнік Р.Геса У 1887—1919 быў у Паўд. і Усх. Азіі, у т. л. ў Тыбеце, у 1908—10 — у Японіі. У 1924—44 выдаваў «Zeitschrift für Geopolitik» («Часопіс па геапалітыцы»). Аўтар ідэй жыццёвай прасторы, перавагі паўн. народаў і адмоўнага ўздзеяння яўрэяў на ход сусв. гісторыі; лічыў, што арыйская раса вядзе сваё паходжанне з Цэнтр. Азіі і таму яе тэрыторыю неабходна заваяваць. Ідэі Гаўсгофера былі выкарыстаны нацыстамі для абгрунтавання сваіх заваёўніцкіх і інш. планаў. Гал. працы: «Японія і японцы» (1923), «Геапалітыка Ціхага акіяна» (1924), «Граніцы і іх геаграфічнае і палітычнае значэнне» (1927). Скончыў самагубствам.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
аўтарытэ́тм.
1. (род. аўтарытэ́ту) (общепризнанное значение) авторите́т;
заваява́ць а. — завоева́ть авторите́т;
2. (род. аўтарытэ́та) (авторитетное лицо) авторите́т;
гэ́ты чалаве́к — а. для нас — э́тот челове́к — авторите́т для нас;
◊ падмачы́ць а. — подмочи́ть авторите́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цэме́нт, ‑у, М ‑нце, м.
1. Мінеральнае парашкападобнае рэчыва, здольнае ўтвараць з вадой аднародную масу, якая з цягам часу ператвараецца ў каменепадобнае цела; ужываецца ў вытворчасці бетону і будаўнічых раствораў. Назаўтра, ні свет ні зара, прыбыла баржа са шлакам, цэментам, цвікамі.Мыслівец.
2. Касцявая тканка, якая пакрывае корань і шыйку зуба.
3.перан.Разм. Тое, што злучае, аб’ядноўвае каго‑, што‑н. [Шаманскі] глядзеў на закураных пылам, абсыпаных кастрою жанчын і думаў, што трэба заваяваць іх давер’е, той цэмент, без якога нельга ўмацаваць, з’яднаць калектыў.Дуброўскі.
[Ад лац. caementum — друз.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
А́НГЛА-АФГА́НСКІЯ ВО́ЙНЫ,
каланіяльныя войны Англіі супраць Афганістана. У першую англа-афганскую вайну (1838—42) англ. войскі занялі (1839) гарады Кандагар, Газні, Кабул. У выніку партыз. вайны, якая перарасла ў нар. паўстанне (1841), акупац. армія была знішчана. У 1842 Англія прызнала паражэнне і пакінула Афганістан. У час другой англа-афганскай вайны (1878—80) англ. войскі занялі г. Кандагар. Эмір Якубхан заключыў з Англіяй Гандамакскі дагавор, які выклікаў у 1879 нар. паўстанне. У 1880 пад Майвандам (каля Кандагара) афганцы разбілі англ. брыгаду. Англія адмовілася ад намеру заваяваць Афганістан, аднак дамаглася свайго кантролю над яго знешняй палітыкай. Трэцяя англа-афганская вайна пачалася ў маі 1919 пасля абвяшчэння Афганістанам незалежнасці. Паражэнне англ. войскаў у выніку паўстання пуштунскіх плямёнаў, а таксама ўздым рэв. руху ў Індыі змусілі Англію заключыць у чэрв. 1919 перамір’е, у жн. 1919 — прэлімінарны мірны дагавор.