нае́сці, -е́м, -ясі́, -е́сць; -ядзі́м, -ясце́, -яду́ць; -е́ў, -е́ла; нае́ш; зак. (разм.).
1. чаго і без дап. З’есці ў нейкай колькасці, на якую-н. суму.
Н. ў рэстаране на вялікую суму.
2. перан., што і чаго. Атрымаць, нажыць у выніку сытнай яды.
Жывот н.
|| незак. наяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плячы́сты, ‑ая, ‑ае.
Шыракаплечы. І ўсё ж мы знайшлі Барыса. Гэта быў хлопец гадоў шаснаццаці, дужы і плячысты. Жычка. Праз некалькі хвілін у хату зайшлі плячысты, дужы Алёша Кунцэвіч, з непакрытай чорнай чупрынай, і высачэзны Мікіта Маляўка. Дуброўскі.
•••
Плячысты на жывот — пра таго, хто многа есць. — Плячысты на жывот [Косця Шмыг], — жартам, мусіць, сказаў начальнік цэха Мамалыга. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трэ́нбух ‘сычуг’, перан. ‘жывот’, ‘страўнік’ (Мат. Гом.). Да трыбу́х (гл.) з другаснай назалізацыяй, мажліва, пад уплывам ід. trémbuch, trélbuch ‘трыбух’, суаднесеных з ням. Bauch ‘жывот, страўнік; чэрава’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
opchać się
зак. разм. напхацца, напхаць жывот; наесціся; нажэрціся
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wzdęty
успухлы, апухлы, успушаны, разнесены;
wzdęty brzuch — успушаны жывот
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
рама́тусны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Рэўматычны. Рады на момант заварушыліся: хто натужна стараўся выпрастаць горб, хто ўцягваў у сябе адвіслы жывот, хто распраўляў раматусную спіну. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
харакі́ры
(яп. hara-kira, ад hara = жывот + kiru = рэзаць)
самазабойства шляхам успорвання жывата, прынятае ў японскіх самураяў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
уцягну́ць, -ягну́, -я́гнеш, -я́гне; -ягні́; -я́гнуты; зак.
1. каго-што. Цягнучы, завалачы каго-, што-н. у што-н. або сілаю ўвесці ўнутр чаго-н.
У. сані ў вазоўню.
У. каго-н. у памяшканне.
2. што ў што. Усунуць у якую-н. адтуліну.
У. нітку ў іголку.
3. што. Удыхнуць.
У. паветра.
4. асаб. і безас., што. Утуліць, увабраць унутр (галаву, шчокі, жывот і пад.); запасці.
У. галаву ў плечы.
Жывот уцягнула.
5. перан., каго (што) у што. Схіліць уступіць у што-н., прыняць удзел у чым-н.
У. у драмгурток.
У. у спрэчку.
|| незак. уця́гваць, -аю, -аеш, -ае.
|| прым. уцяжны́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
Уцяжная труба.
У. рукаў помпы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хра́снуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. груб. Упасці, паваліцца, моцна стукнуўшыся. Зараз жа грымнуў стрэл, і чорны дзядзька храснуўся на зямлю, ухапіўшыся рукамі за жывот. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апунды́рыцца ’ўздуцца (пра жывот)’ (Касп.). Напэўна, звязана з пуза, рус. дыял. пуздро ’жывот’, укр. пуздратий ’тоўсты, з вялікім жыватом’, пуздракуватай ’азызлы’ з заменай у групе здр з на н і ўстаўным ы па ўзору пузыр.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)