Разм. Тое, што і журавель 1. Высока-высока ў небе ляцелі ў вырай журавы і гусі.Васілевіч.
жура́ў2, ‑рава, м.
Разм. Тое, што і журавель 2. Усе відаць, як на далоні: і кожнае дрэва на шляху, і калодзежны жураў у дальняй вёсцы, і зубчаты край лесу, і бялявы дымок далёка, далёка, дзе праходзіць чыгунка.Лынькоў.У вёсцы ляніва скрыпелі журавы, пелі пеўні.Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сверсць ‘калодзежны журавель’ (астрав., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка (4, 386), з літ.svirtìs ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
А́БІ-ІСТАДА́,
запаведнік на Пд Афганістана, на Газні-Кандагарскім пласкагор’і. Засн. ў 1974. Пл. каля 25 тыс.га. Уключае мелкаводнае салёнае возера на выш. 2133 м — месцы жыхарства рэдкіх відаў птушак (гняздуецца фламінга, зімуе белы журавель).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Весяле́ц ’журавель’ (Мат. Гом., КСТ) разам з польск.wesełyk ’назва жураўля’ (Варш. сл.) і ўкр.весе́лик складаюць вузкі арэал, дзе гэта эўфемістычная назва, відавочна, даволі старая. Тое ж і ў Б. Грынчанкі: «Назва жураўля, якую трэба ўжываць замест журавель тады, калі гэтыя птушкі прылятаюць вясной, інакш будзеш журыцца цэлы год» (Грынч., 1, 141). Польск.wiesiołek ’асліннік, Oenothera’ і ’скрыпень, Epilobium’ не звязана з бел.весялец. Гл. васіле́ц.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
галяна́сты, ‑ая, ‑ае.
1. З тонкімі доўгімі галёнкамі. Так яны стаялі моўчкі адзін супроць аднаго — малады, худы, галянасты хлопец і пажылы дзядзька з касматым тварам.Дуброўскі.
2.узнач.наз.галяна́стыя, ‑ых. Назва атрада даўганогіх птушак, да якога адносяцца журавель, бусел, чапля і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сини́цазоол. сіні́ца, -цы ж.;
◊
лу́чше сини́ца в рука́х, чем жура́вль в не́бепосл. лепш сіні́ца ў рука́х, чым жураве́ль у не́бе;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сіні́цаж., зоол. сини́ца;
◊ лепш с. ў рука́х, чым жураве́ль у не́бе — посл. лу́чше сини́ца в рука́х, чем жура́вль в не́бе
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гера́нь
(н.-лац. geranium, ад гр. geranion = журавель)
травяністая расліна сям. гераніевых з пахучым лісцем і яркімі ліловымі або пурпуровымі кветкамі ў парасоніках, пашыраная пераважна ва ўмераных зонах; дэкаратыўная, лекавая і меданосная.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
crane
[kreɪn]1.
n.
1) Zool.журавель -ўля́m., жо́раў -ава m.
2) пад’ёмны кран
2.
v.t.
1) выця́гваць шы́ю (каб паба́чыць не́шта)
2) падыма́ць, перано́сіць кра́нам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Жура́ўка1 ’калодка з адтулінай (дзіркай) у верхнім камені жорнаў, у якую ўстаўляецца млён’ (Сл. паўн.-зах.; свісл., Шатал.), ’выемка ў ткацкім станку, куды закладаецца навой’ (петрык., Шатал.). Рус.пск.журавка, журавль ’рукаятка руля, румпель’. Магчыма, перанос назвы птушкі, вядомы для намінацыі прылад у рус. дыялектах: кур.жураве́ль ’дэталь прасніцы — драўляная дошчачка’, ленінгр.жура́в ’верацяно’. Тут, аднак, акцэнтуецца наяўнасць адтуліны, дзіркі, выемкі, што збліжае з назвамі самаробных цацак, зробленых з косці з дзіркай: жужулачкі, журжа1, у той час як перанос назвы журавель хутчэй на доўгі, высокі прадмет. Можа, перанос паводле функцыі часткі прылады для калодзежа, але гэта менш верагодна. Няясна.
Жура́ўка2 ’дзіцячая гульня’ (Бяльк.). Рус.смал.жура́вль ’абрадавая гульня для сустрэчы жураўлёў’, укр.жураве́ль ’від танца’, польск.дыял.żóraw ’гульня’ (Карловіч). У бел. для назвы гульні выкарыстоўваецца форма ж. р. назвы птушкі. Цікава, што і ў балтыйцаў назва жураўля выкарыстоўваецца як назва гульні (Мюленбах-Эндзелін, 1, 548; LKŽ, 3, 272), а ў балт. мовах назва птушкі ж. р.