зале́зці, -зу, -зеш, -зе; -ле́з, -ле́зла; -ле́зь; зак.
1. на што. Падняцца, забрацца.
З. на дрэва.
2. у што. Увайсці, пранікнуць куды-н. (разм.).
З. ў машыну.
З. ў ваду.
З. ў кішэню.
◊
Залезці ў доўг — стаць даўжніком каго-н.
|| незак. зала́зіць, -а́жу, -а́зіш, -а́зіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адкасі́ць, -кашу́, -ко́сіш, -ко́сіць; -ко́шаны; зак., што.
1. Скасіць невялікую частку чаго-н. (ад краю).
А. траву ад дарогі.
2. Пакасіць пэўны час; скончыць касьбу.
Ён тры дні адкасіў.
3. Адпрацаваць на касьбе ўзамен за што-н.
А. за доўг.
|| незак. адко́шваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сквіта́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., з кім-чым (разм.).
1. Разлічыцца з кім-н., аддаць доўг каму-н.
С. з даўгамі.
2. перан. Пакончыць разлікі з кім-, чым-н., скончыць якую-н. справу.
С. з залікам.
3. перан. Адпомсціць крыўдай за крыўду.
С. з крыўдзіцелямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
on the cuff
у доўг, на крэ́дыт, напаве́р
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
напаве́р, прысл.
У доўг, у крэдыт. Адпусціць тавару напавер. □ У Пінску .. [Лабановіч] і краму сабе аблюбаваў, дзе можна браць сёе-тое напавер, бо грошы не заўсёды бываюць у кішэні. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Pump
m -es, -e разм. паздка, крэды́т
auf ~ néhmen* [lében] — браць [жыць] у доўг
éinen ~ áufnehmen* — пазы́чыць, узяць у доўг
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
спагна́ць, -ганю́, -го́ніш, -го́ніць; -гані́; -на́ны; зак., што.
1. Прымусіць аддаць прызначанае.
С. доўг.
С. штраф.
2. на кім. Атрымаць задавальненне, выліўшы свой гнеў, дрэнны настрой на каго-н.
С. злосць на дамашніх.
|| наз. спагна́нне, -я, н. (да 1 знач.).
|| незак. спаганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; наз. спаганя́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Борг ’доўг’ (Федар. VI). Ст.-бел. борґ, борг (гл. Булыка, Запазыч.). Укр. борг. Запазычанне з польск. borg ’тс’ (< ням. < borgen). Шалудзька, Нім., 22; Рудніцкі, 171–172; Брукнер, 36.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазы́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., што і чаго.
1. Даць каму‑н. што‑н. у доўг. [Язэп:] — Калі вам так патрэбны грошы, дык я вам пазычу. Бядуля.
2. Узяць у каго‑н. што‑н. у доўг, на час. Маці кінулася да суседзяў, каб пазычыць у каго сена. Якімовіч. Тым часам бацька бегаў па хатах, каб дзе пазычыць калёсы на жалезным хаду. Сабаленка.
•••
У сабакі вачэй пазычыць (пазычыўшы) — згубіць сумленне, пачуццё сораму, уласнай годнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вызыба́ць ’расхістаўшы, выцягваць’; ’вызваляць з бяды’ (Нас.); ’выганяць’ (Хрэст. дыял., 33, віц.), вызыбацца ’вырасці’ (КТС). Рус. дыял. калуж. вызыба́ть ’падымаць, выцягваць’, валаг. ’выкідваць’, смал., пск. ’атрымліваць (доўг)’. Да зыбаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)