Лабагрэ́йка ’жняярка з ручным скідваннем’ (КТС, БРС). Да лоб 1 і грэць з рус. лобогре́йка/чубогре́йка (Даль). Параўн. таксама ўкр. лобогрійка ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэме́ха ’грубае самаробнае палатно, зрэб’е’ (ТС). Рус. ре́мох, ремо́ха ’ануча’, ремошина, ремушка ’ануча; лахманы’. Ад рэмень (Даль, 3, 1676) з экспрэсіўнай суфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паго́ныч (пагоныш) ’птушка’ (Мат. Гом.). Рус. погоныш ’пастушок, малая балотная курачка’ («свищет по-пастушьи» — Даль). Да гнаць, паганяць: рускі сінонім тлумачыць матывацыю назвы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Машнік ’цецярук Tetrao magallus’ (Інстр. II). З рус. мошни́к — моховой тетерев (Даль, 2, 922). Да мох (гл.). Матывацыя: цецярук жыве ў лесе сярод імхоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лапты́р, лаптырок ’лопасць, ніжняя частка лапаты, вясла’ (паўн.-зах., КЭС). Да лапта. Параўн. рус. лапта, лота ’лопасць’ (Даль, 2, 612). Суф. -ыр, як у лабыр (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гуд Шкляны, плавільны завод. Параўн.: гу́да (Даль 1, 405).
□ в. Новы Гуд, в. Стары Гудзені (К. 1778) каля в. Зябень Краснап., в. Гуды Лід.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
разло́г
1. Раздолле, прастор, шыр, даль (БРС). Тое ж раскоша (БРС).
2. Сухадол, роў, яр, шырокая нізіна (Вілен.).
3. Рыхлая, мяккая глеба (Гарад. Касп.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Асташы́ ’рыжыя боты’ (Шн.). Рус. смал., пск. осташи́ ’тс’. Паводле назвы месца вырабу — Осташков Калінінск. вобл. (Даль), утворанай ад уласнага імя Остатка. Баханькоў, Бел.-рус. ізал., 13–15.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́ратак ’вар’ (Жд.), вара́так ’тс’ (Сцяшк. МГ). Рус. вароток, вареток, вараток, варяток ’кіпецень’ (Даль, 1, 166). Да варыць ’кіпяціць’ па мадэлі кіпяток (Фасмер, 1, 274, 276; Міклашыч, 381).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́ддалек ’воддаль’ (БРС), воддалек (Янк. II). З вод‑ і род. скл. назоўніка *далеко (які ад даль пры дапамозе суф. ‑ьkъ) з наступным адпадзеннем канцавога галоснага (Шуба, Прыслоўе, 113).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)