ВАЛЮ́ТНАЯ ПАЛІ́ТЫКА,

сукупнасць эканам., прававых і арганізац. мерапрыемстваў дзярж. органаў, цэнтр. банкаўскіх і фінансавых устаноў у сферы валютных адносін з мэтай уздзеяння на плацежны баланс, валютныя курсы, канкурэнтаздольнасць нац. вытв-сці; састаўная частка эканам. палітыкі краіны. Валютная палітыка бывае бягучая і доўгатэрміновая. Бягучая мае на мэце аператыўнае рэгуляванне валютна-рыначнай кан’юнктуры і дзейнасці валютнага рынку, забеспячэння ўпарадкаванага функцыянавання механізмаў нац. і сусв. валютных сістэм; ажыццяўляецца пераважна ў 2 формах: дыскантнай (змена ўліковай стаўкі працэнта для ўздзеяння на аб’ём крэдыту ў краіне, тэмпы інфляцыі, стан плацежнага балансу і валютны курс) і дэвізнай (рэгуляванне валютнага курсу з дапамогай валютнай інтэрвенцыі і валютных абмежаванняў). Мэта доўгачасовай валютнай палітыкі — ажыццяўленне структурных змен у міжнар. валютным механізме (роля золата, рэзервовых валют, СДР і інш. лікавых адзінак у міжнар. разліках, рэжым валютных парытэтаў і курсаў і інш.); рэалізуецца перагаворамі краін на рэгіянальным узроўні і міждзяржаўнымі (найперш у межах міжнар. валютнага фонду).

В.Ф.Дашкевіч.

т. 3, с. 497

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БІМЕТАЛІ́ЗМ,

грашовая сістэма, пры якой за двума металамі — золатам і серабром — заканадаўча замацавана роля ўсеагульнага грашовага эквівалента. Манеты з гэтых металаў выконвалі ўсе функцыі грошай і нараўне ўдзельнічалі ў абарачэнні. Існавалі 2 разнавіднасці біметалізму: сістэма паралельнай валюты (вартасныя суадносіны паміж золатам і серабром устанаўліваліся стыхійна ў адпаведнасці з іх рыначнай вартасцю) і сістэма адной валюты (вызначаўся парытэт паміж серабром і золатам).

Біметалізм узнік у сярэднявеччы і быў найб. пашыраны ў Зах. Еўропе ў 16—19 ст., калі з развіццём капіталізму павялічваўся попыт на золата і серабро. Сістэма двайной валюты існавала ў ЗША з канца 18 ст. да 1873, у Францыі — з пач. 19 ст. Ва ўмовах біметалізму папяровыя грошы свабодна абменьваліся на золата і серабро, таму валютны запас краін складаўся з 2 гэтых металаў. Аднак біметалізм не адпавядаў патрэбам развітой таварнай гаспадаркі і супярэчыў самой прыродзе грошай як адзінага тавару, прызначанага выконваць ролю ўсеагульнага эквіваленту. Таму быў ажыццёўлены пераход ад залатога монаметалізму.

т. 3, с. 153

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

фонд м

1. эк (грашовыя сродкі) Fonds [fõ:] m - [fõ:s], - [fõ:s]; Géldmittel pl; Grúndkapital n -s; (запасы) Vórräte pl, Bestánd m -(e)s, -stände; Resérve [-və] f -, -n;

валю́тны фонд Devisenbestand [-´vi:-] m -(e)s;

аўтаматы́чна ўзнаўля́льны фонд Revolvingfonds [rı´vɔlvıŋˏfõ:] m;

мэ́тавы фонд zwéckgebundener Fonds;

прэмія́льны фонд Prämi¦enfonds m, Bónusfonds m;

фондзарабо́тнай пла́ты Lóhnfonds m; Kontingéntzuweisung f;

фонд матэрыя́льнага заахво́чвання Stimulíerungsfonds m;

2. гл фундацыя

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

рэжы́м м

1. паліт Regime [-´ʒi:m] n -s, -s, Hérrschaftssystem n -s, -e;

2. (распарадак жыцця) Órdnung f -, -en, Lébensweise f -;

рэжы́м дня Tágesordnung f;

рэжы́м найбо́льшага спрыя́ння Regíme der Méistbegünstigung;

пасце́льны рэжы́м Béttruhe f -;

3. (умовы, характар працы) Regime [-´ʒi:m] n; Árbeitsweise f -, Betríebsbedingungen pl, Betríeb m -es;

авары́йны рэжы́м Nótbetrieb m;

валю́тны рэжы́м эк Devísenbewirtschaftung [-´vi:-] f -, Régelung des Devísenverkehrs;

рэжы́м экано́міі Spársamkeitsregime n;

рабо́чы рэжы́м машы́ны Betríebsart der Maschíne

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

арбітра́ж

(фр. arbitrage)

1) вырашэнне спрэчных пытанняў арбітрамі; трацейскі суд;

2) орган па вырашэнню гаспадарчых спрэчак;

3) камерцыйная дзейнасць, звязаная з выкарыстаннем розніцы цэн аднолькавых біржавых аб’ектаў (каштоўных папер, тавараў) на розных рынках, каб атрымаць прыбытак;

а. валютны — здзелка, якая дазваляе атрымаць прыбытак з розніцы ў курсах валюты на розных валютных рынках;

а. працэнтны — здзелка, якая дазваляе атрымаць прыбытак з розніцы ў працэнтных стаўках па розных валютах;

а. таварны — здзелка, якая дазваляе атрымаць прыбытак з розніцы ў цэнах на адзін і той жа тавар на розных рынках;

а. фондавы — здзелка, якая дазваляе атрымаць прыбытак з розніцы паміж курсамі адной і той жа каштоўнай паперы на розных рынках фіктыўнага капіталу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

arbitraż, ~u

м. арбітраж;

arbitraż bankowy — банкавы арбітраж;

arbitraż dewizowy (walutowy) — валютны арбітраж;

arbitraż giełdowy — біржавы арбітраж;

arbitraż gospodarczy — гаспадарчы арбітраж;

arbitraż międzynarodowy — міжнародны арбітраж;

arbitraż państwowy — дзяржаўны арбітраж;

arbitraż раріеrami wartościowymi — фондавы арбітраж;

arbitraż pieniężny — грашовы арбітраж;

arbitraż resortowy — ведамасны арбітраж;

arbitraż towarowy — таварны арбітраж

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

konto

kon|to

н. рахунак;

~to bankowe — банкаўскі рахунак;

mieć na ~cie — мець на рахунку;

~tо dewizowe — валютны рахунак;

~tо osobowe — асабовы рахунак;

stan ~ta — сальда па рахунку;

otworzyć (zamknąć) ~to — адкрыць (закрыць) рахунак;

wpłacić na ~to — пакласці на рахунак;

na czyje ~to — на чый рахунак;

na to ~to — наконт гэтага;

zapisać na swoje ~to — палічыць сваім дасягненнем

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

курс м

1. Kurs m -es, -e, Ríchtung f -, -en; Lauf m -(e)s, Läufe, Fahrt f -, -en;

мяня́ць курс карабля́ den Kurs des Schíffes ändern [wéchseln];

2. перан Kurs m;

узя́ць курс на што-н Kurs auf etwas (A) néhmen*, éinen Kurs éinschlagen*;

трыма́ць курс на што-н Kurs auf etwas hálten*;

право́дзіць но́вы курс éinen néuen Kurs éinschlagen*;

3. (навучальны) Kurs m -es, -e, Léhrgang m -(e)s, -gänge, Kúrsus m -, Kúrse; Stúdi¦enjahr n -(e)s, -e (у ВНУ);

курс ле́кцый Vórlesungsreihe f -, -n, Vórlesungszyklus m -, -len;

вучы́цца на пе́ршым курсе im érsten Stúdi¦enjahr sein;

студэ́нты старэ́йшых курсаў Stúdenten der höheren Stúdi¦enjahre;

шафёрскія курсы Fáhrschullehrgang m, Fáhrschule f -, -n;

4. мед:

курс лячэ́ння Kur f -, -en;

прайсці́ курс лячэ́ння éine Kur máchen;

5. фін Kurs m;

бі́ржавы курс Börsenkurs m;

валю́тны курс Devísenkurs [-v-] m;

валю́тны свабо́дна вага́льны курс frei schwánkender Devísenkurs [-v-];

адзі́ны курс Éinheitskurs m;

пераразліко́вы курс Úmrechnungskurs m;

зні́зіць курс die Kúrse drücken;

курс паніжа́ецца die Kúrse fállen;

курс павыша́ецца die Kúrse stéigen;

ро́зніца ў курсе Kúrsdifferenz f -, -en;

◊ быць у курсе auf dem Láufenden sein, im Bílde sein;

трыма́ць каго-н у курсе auf dem Láufenden hálten*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

саю́з м

1. (адзінства) Bund m -(e)s, Bünde, Bündnis n -ses, -se;

2. (дзяржаўнае аб’яднанне) Bund m; Unión f -, -en;

Саю́з Са́вецкіх Сацыялісты́чных Рэспу́блік (СССР) гіст die Unión der Sozialístischen Sowjétrepubliken (UdSSR);

3. (дружалюбнае аб’яднанне) Bündnis n; Alliánz f -, -en (папаўненне);

абаро́нчы саю́з Vertéidigungsbündnis n;

вайско́вы саю́з Militä́rbündnis n;

валю́тны саю́з Währungsunion f;

мы́тны саю́з Zóllunion f, Zóllverband m, Zóllbund m;

заключы́ць саю́з ein Bündnis schlíeßen* [éingehen*];

саю́з дзяржа́ў Stáatenbund m;

Свяшчэ́нны саю́з гіст die Héilige Alliánz;

4. (арганізацыя, аб’яднанне) Veréinigung f -, -en; Verbánd m -(e)s, -bände, Veréin m -(e)s, -e;

прафесі́йны саю́з Gewérkschaftsverband m;

саю́з пісьме́ннікаў Schríftstellerverband m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ВАЛЮ́ТНАЯ СІСТЭ́МА,

сукупнасць грашова-крэдытных адносін, што склаліся на аснове інтэрнацыяналізацыі вытв.-гасп. дзейнасці, развіцця сусв. рынку і замацаваны ў дагаворных і дзяржаўна-прававых нормах. Бывае нац., сусв. і міжнар. (рэгіянальная). Нац. Валютная сістэма — сукупнасць эканам., грашова-крэдытных адносін, мэта якіх забяспечыць функцыянаванне валюты для знешнеэканам. сувязяў краіны; форма арганізацыі і рэгулявання валютных адносін на аснове заканадаўчых актаў і міждзярж. пагадненняў краіны. Асн. яе элементы: нац. валюта, аб’ём і састаў валютных рэзерваў, умовы канверсаванасці, парытэт і курс нац. валюты, валютнае рэгуляванне і кантроль, асн. формы і метады валютных абмежаванняў, рэгламентацыя выкарыстання міжнар. крэдытных сродкаў абарачэння, рэжым нац. валютнага рынку, статус органаў па рэгуляванні валютных адносін краіны. Сусв. Валютная сістэма — сукупнасць валютна-эканам. адносін, абумоўленых сусв. гасп. сувязямі. Асн. элементы: пэўны набор міжнар. плацежных сродкаў (нац., замежныя і калектыўныя міжнар. валюты), умовы канверсаванасці і абмену валют (уключаючы валютныя курсы і парытэты), уніфікацыя і рэгламентацыя формаў і правіл выкарыстання міжнар. плацежных сродкаў, крэдытавання і разлікаў, рэжым сусв. валютных рынкаў і рынкаў золата, міжнар. арг-цыі па міжнар. валютным рэгуляванні.

З 19 ст. ў аснове сусв. валютнай сістэмы быў «залаты стандарт» (курс і вартасці валют вызначаліся колькасцю ў іх золата), які з 1913 пачаў разбурацца. У 1944 распрацаваны прынцыпы брэтанвудскай сусв. валютнай сістэмы, ці золата-валютнага стандарту (устанаўленне цвёрдых валютных курсаў на аснове золата і долара ЗША), існавала да 1971—73. Сучасная (ямайская) сусв. валютная сістэма дзейнічае з 1976 (поўная дэманетызацыя золата, пераход да выкарыстання ў якасці сусв. грошай нац. валют і міжнар. разліковых грашовых адзінак ЭКЮ і СДР), мае на мэце права выбару краінай рэжыму валютнага курсу, прызнанне сістэмы плаваючых валютных курсаў, захаванне за золатам ролі фонду ліквіднасці актываў і яго куплю-продаж па рыначных цэнах. Існуе таксама міжнар. (рэгіянальная) валютная сістэма, якая аб’ядноўвае некалькі краін-удзельніц (напр., Еўрапейскі валютны саюз) і мае некаторыя адметныя элементы.

Г.І.Краўцова.

т. 3, с. 497

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)