Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
клятча́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Тое, што і клятчасты. Клятчаты абрус. Клятчатая кепка.
2. Які складаецца з клетак (у 4 знач.). Клятчатая будова рэчыва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эўфані́я, ‑і, ж.
У літаратуразнаўстве — аддзел паэтыкі, які вывучае гукавую арганізацыю мовы мастацкай літаратуры; будова мастацкага твора з пункту погляду яго гучання, мілагучнасці.
[Ад грэч. euphōnia — мілагучнасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фі́зіка, -і, ДМ -зіцы, ж.
1. Навука аб уласцівасцях і будове матэрыі, аб формах яе руху і зменах.
Тэарэтычная ф.
2.Будова і ўласцівасці, формы руху і змянення якой-н. матэрыі.
Ф. цвёрдага цела.
Ф. плазмы.
Ф. ядра.
|| прым.фізі́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
канстру́кцыя, ‑і, ж.
1.Будова, узаемнае размяшчэнне частак, дэталей якога‑н. збудавання, механізма і пад. Новая канструкцыя. Канструкцыя станка.
2.часцеймн. (канстру́кцыі, ‑ый). Складанае збудаванне або яго неабходная частка. Жалезабетонныя канструкцыі. □ На збудаваным з лёгкіх стальных канструкцый агрэгаце знаходзілася.. пляцоўка.Паслядовіч.
3. Размяшчэнне слоў у мове з пункту гледжання іх граматычнай сувязі; граматычная будова словазлучэнняў. Прыназоўнікавая канструкцыя. Залежная канструкцыя. Канструкцыя сказа.
[Лац. constructio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
матэ́рыя, -і, ж.
1. Аб’ектыўная рэальнасць, якая існуе па-за чалавечай свядомасцю і незалежна ад яе.
Формы існавання матэрыі.
2. Рэчыва, з якога складаюцца фізічныя целы прыроды.
Будова матэрыі.
3. Тканіна, матэрыял (у 4 знач.; разм.).
4.перан. Прадмет размовы, тэма.
Гутарыць аб высокай матэрыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Будава́ць (з XV ст., Булыка, Запазыч; БРС, Інстр. III, Гарэц., Бяльк., Інстр. I), будова́ты (Бесар., Булг.). Укр.будува́ти, рус. (ст., XVII ст.) будова́ть. Запазычанне з польск.budować (якое з с.-в.-ням.būden, гл. Лер-Сплавінскі, JP, 22, 111–117 (= Studia, 181–183); Слаўскі, 1, 48; Фасмер, 1, 230; Агіенка, РФВ, 66, 361; Рыхардт, Poln., 37; Шалудзька, Нім., 23. Але Рудніцкі (1, 238) лічыць дзеяслоў будава́ць (укр.будува́ти) вытворным ад бу́да́. Неверагодна Махэк₂, 61–62: budovati — гэта зах.-слав. скарачэнне старога дзеяслова тыпу *oborudovati (рус.обору́довать). Простыя фармальна будо́ва (БРС, Касп.; здавалася б, ад будава́ць), укр.будо́ва, польск.budowa не маюць, аднак, словаўтваральнай матывацыі (бо тып будо́ва < будава́ць не існуе ў слав. мовах). Як думае Лер-Сплавінскі, Studia, 184–185, зыходным быў (польскі) тып dobudówka, przybudówka, адкуль другаснае dobudowa… і, нарэшце, budowa. Таму будо́ва, мабыць, таксама з польскай мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Hólzbau
m -(e)s, -ten драўля́ная будо́ва, драўля́ны буды́нак
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
крышталёвы, ‑ая, ‑ае.
1. Тое, што і крышталічны. Крышталёвая будова рэчыва.
2. Тое, што і крыштальны (у 2 знач.). Кліча ў школу крышталёвы ранак, Дзень прыводзіць песенных гасцей.Ліхадзіеўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
канстытуцыяна́льны
(ад лац. constitutio = будова)
які датычыць канстытуцыі 2.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)