аказа́цца¹, акажу́ся, ака́жашся, ака́жацца; акажы́ся; зак.

1. Стаць, з’явіцца ў сапраўднасці кім-, чым-, якім-н.

Мікола аказаўся добрым настаўнікам.

Аказалася, што хлопцы ведалі адзін аднаго.

2. Апынуцца дзе-н., у якім-н. месцы, трапіць куды-н.

Дырэктар аказаўся на сходзе.

3. Знайсціся, быць у наяўнасці.

Добра, што з сабою аказаліся грошы.

|| незак. ака́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ступі́ць¹, ступлю́, сту́піш, сту́піць; зак.

1. Зрабіць крок, наблізіцца, падысці да каго-, чаго-н.

Не можа с. колькі крокаў.

С. да акна.

2. Паставіць нагу куды-н., наступіць на каго-, што-н.

С. на змяю.

3. Увайсці куды-н.; апынуцца дзе-н.

Першы раз ступіла ў новую кватэру.

|| незак. ступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. ступа́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Прыблакуня́цца (приблукуня́цьца) ’прывалачыце, прыплясціся’ (Нас.). Звязана з прыблука́ць, прыблука́цца ’блукаючы, апынуцца дзе-небудзь; прыплясціся куды-небудзь’ (Др.-Падб., ТСБМ), якое з блука́ць (гл.), аформленае экспрэсіўным суфіксам ‑ун‑. Параўн. рус. наўг. приблу́каться ’прыстаць, прыбіцца да каго-небудзь, чаго-небудзь, блукаючы’, укр. приблука́ти ’заблукаўшы або блукаючы, прыйсці куды-небудзь’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апярэ́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.

1. Рухаючыся ў адным кірунку з кім‑, чым‑н., апынуцца наперадзе; абагнаць. Мартын раптам скідае з сябе павольнасць. Абагнаць Аўгіню, апярэдзіць яе і першым даплыць да забітай качкі! Колас. // Зрабіць што‑н. раней за другога. Лёня ўжо збіраўся, як толькі яны наблізяцца да скрыжавання, пастукаць па брызенце, але яго апярэдзіў Хоміч. Брыль.

2. перан. Дасягнуць лепшых вынікаў у параўнанні з кім‑, чым‑н.; апынуцца наперадзе каго‑, чаго‑н. у якіх‑н. адносінах; перавысіць. Апярэдзіць графік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бо́ты, ‑аў; адз. бот, ‑а, М боце, м.

1. Абутак з высокімі халявамі (скураны, гумавы і пад.). [Ніна] зняла левы бот і з-пад халявы выняла невялікую паперку — запіску ад Тураўца. Мележ. На будоўлі кожны дзень з’яўлялася сціплая невысокая жанчына ў гумовых ботах і ў цёплай хустцы. Грахоўскі.

•••

Боты-скараходы — у казках: чарадзейныя боты, якія хутка пераносяць на вялікія адлегласці таго, хто іх абуе.

Дурны як бот гл. дурны.

Лізаць боты каму гл. лізаць.

Пад ботам (быць, апынуцца) — апынуцца пад уладай, аказацца ў поўнай залежнасці ад каго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прые́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; зак.

Перамяшчаючыся на чым‑н., апынуцца ў якім‑н. месцы, прыбыць куды‑н. Загорская сямігодка была распушчана на два тыдні зімовых вакацый. Прыехала Аленка дадому. Колас. Развітацца з дзедам прыехаў камандзір атрада. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

potrzask, ~u

м. пастка; западка;

znaleźć się w ~u — апынуцца ў пастцы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

прыблука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Блукаючы, апынуцца дзе‑н. Лукаш Леўчанка.. прыблукаў сюды з Украіны і асталяваўся ў Верхані ў якасці грамадскага пастуха. Колас. Па.. [сушы] і прыблукаў да дубоў дзік, па ёй, наеўшыся жалудоў, ён пасунуўся і назад у мох. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цэйтно́т, ‑у, М ‑ноце, м.

Спец. Недахоп часу на абдумванне чарговых хадоў (пры гульні ў шашкі, шахматы з гадзіннікам). Апынуцца ў цэйтноце. □ У такім жорсткім цэйтноце .. [шахматыст] нарабіў шмат памылак і прайграў. «Беларусь». // перан. Пра адчувальны недахоп часу ў якой‑н. справе.

[Ням. Zeitnot ад Zeit — час і Not — патрэба.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ніякаваты (непрыемны) únangenehm, péinlich;

мне ніякава́та es ist mir péinlich;

апыну́цца ў ніякаватым стано́вішчы in éine prekäre Láge geráten*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)