Жал ’крыўда’ (Бяльк.): «жалу б ні було, каб свой коньстравіў авёс, а то чужэй» (Краснап.). Відаць, суадносіцца з жаль (гл.) і іншымі як бяссуфіксны назоўнік. Але не выключана запазычанне літ. žalà ’крыўда, шкода’, магчыма, кантамінацыя з адназначнымі слав. словамі. Супраць гіпотэзы запазычання геаграфія.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дасе́яць, ‑сею, ‑сееш, ‑сее; зак., што.

1. Скончыць сяўбу чаго‑н. Дасеяць жыта. // Пасеяць што‑н. да якога‑н. месца. Дасеяць авёс да дарогі. // Скончыць засейванне якога‑н. участка. Дасеяць насенны ўчастак. Дасеяць яравое поле.

2. Скончыць прасейванне чаго‑н. Дасеяць муку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зла́кі, ‑аў; адз. злак, ‑а, м.

Сямейства аднадольных, пераважна травяністых, раслін са сцяблом у форме саломіны і з дробнымі кветкамі, сабранымі ў суквецці (колас, мяцёлку або кісць). Хлебныя злакі — пшаніца, кукуруза, ячмень, жыта, авёс, рыс і інш. Кармавыя злакі — цімафееўка, жытняк і інш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стаўчы́ся, стаўчэцца; стаўкуцца; пр. стоўкся, стаўклася, ‑лося; зак.

1. Стаць дробным, мяккім у выніку таўчэння. Соль дробна стаўклася.

2. Ачысціцца ад шалупіння.

3. У працэсе таўчэння змяшацца. Авёс з пшаніцай добра стаўкліся.

4. Абл. Стоўпіцца, сабрацца ў гурт. Каровы стаўкліся ў кучу. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Скароздра, скоро́здра ‘скараспелы плод’ (беласт., Сл. ПЗБ). Укр. скоро́здра ‘скараспелка’, скоро́здря ‘ранні авёс’. Складанае слова, утворанае ад ско́ра ‘хутка’ ці ско́ры ‘хуткі, ранні’ і зрадзі́ць ‘урадзіць’ (Жд. 1) з перастаноўкай зычных, параўн. зрадлі́вы ‘ўраджайны’. Іншы варыянт — ад *zьrěti ‘спець’ (гл. ЕСУМ, 5, 282) — дапускае ўстаўное ‑д‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Аўсянка 1 ’рыбка Leucaspius delineatus, вярхоўка’ (Жук., 214), укр. вівсянка, рус. овсянка, польск. owsianka, славац. ovsianka, чэш. ovesnice, ovesnička. Ад авёс ’дробныя рыбкі’, параўн. укр. овес, рус. овес, польск. owies ’тс’, названыя так з-за падабенства да рассыпанага па паверхні вады аўса, параўн. іншыя назвы — вярхоўка, маляўка (гл. Ледэр, Fischn., 69; Усачова, Этимология, 1971, 181; Брукнер, 388).

Аўся́нка 2 ’птушка Emberiza’ (Бяльк., БелСЭ), укр. вівсянка, рус. овсянка, балг. овеса́рка. Ад авёс, параўн. іншыя назвы малых птушак — прасянка, канаплянка, што звязана са спосабам харчавання (гл. Федз.–Доўб., Птицы, 384).

Аўся́нка 3 ’каша з аўсяных круп’ (БРС, Бяльк., КЭС, лаг., Сцяшк., Вешт.), укр. вівсянка, рус. овсянка, польск. oswianka. Сцяжэнне атрыбутыўнай канструкцыі, параўн. аўсяная каша (Сцяшк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аўся́нішча Поле, на якім зжаты авёс (БРС); паша на месцы, дзе рос авёс (Мін. Станк. 1851). Тое ж оўсішча, воўсішча, аўсі́шча, аўся́нне, аўся́ніска, оўсіска, воўсіска, аўсі́ска, аўсе́нішча, аўсянне́, гаўсяны́ска, аве́сышча, аўся́нік, аўся́нка (ДАБМ, к. 273), аўёсішча (Стол.), аўся́нне, аўсі́шча, аўсе́нішча, аве́сішча, аўся́ннічышча, аўсе́нішча, аўся́ннічча, аўся́ннічывішча (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Зоб ’валлё, валляк’ (Бяльк. 3). Рус. зоб, укр. уст. зоб ’тс’ (Жэлях.), ст.-польск. zob ’корм для птушак’, чэш. zob ’корм для птушак’, славац. zob ’дзюба; дзёўбанне’, н.-луж. zob ’дзюба’, славен. zȏb ’цвёрды корм’, серб.-харв. зо̑б ’гатунак жыта, авёс (на корм)’, балг. зоб ’зерне для корму жывёлы’. Ц.-слав. зобь ’авёс’. Ст.-рус. зобъ ’корм’ (XII∼XVI стст.), ’валлё’ (XVII ст.). Прасл. zobъ ’корм’, zobati ’есці’. Параўн. літ. *žė́beti ’есці’, лат. zebenieks ’мех з аўсом’, ст.-інд. já(m)bhate ’хапае’, ірл. gop ’рот, дзюба’, ням. Kiefer ’дзюба’, ст.-англ. cealf ’сківіца’. І.‑е. *gʼebh‑ ’дзюба, рот, есці’. Покарны (1, 382) сюды ж адносіць жабры (гл.). Шанскі, 2, З, 103; Фасмер, 2, 102; Махэк₂, 718; Скок, 3, 659–660; БЕР, 1, 650–651; Траўтман, 364.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

урадзі́цца

1. с.-г. (пра расліны) gedéihen* vi (s);

авёс урадзі́ўся der Háfer steht gut;

2. (пра чалавека):

урадзі́цца ў каго-н nach j-m geráten*, j-m ähneln

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

збо́жжавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да збожжа; звязаны са збожжам. Збожжавая праблема. Збожжавы фураж.

2. Які з’яўляецца збожжам. Збожжавыя культуры. // у знач. наз. збо́жжавыя, ‑ых, мн. Злакавыя сельскагаспадарчыя расліны (жыта, пшаніца, ячмень, авёс і інш.), зерне якіх скарыстоўваецца для атрымання прадуктаў харчавання і фуражу. Сяўба збожжавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)