авё́с

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. авё́с аўсы́
Р. аўса́ аўсо́ў
Д. аўсу́ аўса́м
В. авё́с аўсы́
Т. аўсо́м аўса́мі
М. аўсе́ аўса́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

авёс, аўса́, часцей мн. (у знач. засеянага гэтым злакам поля) аўсы́, -о́ў, м.

Яравая збажына, зерне якой ідзе на корм коням і на крупы; зерне гэтага злака.

Даць каню аўса.

Не гані каня дубцом, а гані аўсом (прыказка). Аўсы зазелянелі.

|| прым. аўся́ны, -ая, -ае.

А. кісель.

Аўсяная мука.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

авёс (род. аўса́) м. овёс

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

авёс, аўса, м.

1. Яравая збажына, зерне якой ідзе на корм коням і на крупы. Не гані каня бізуном, а гані аўсом. Прыказка.

2. толькі мн. (аўсы́, ‑оў). Пасевы аўса. На блізкіх шнурах зелянелі аўсы. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Авё́с. Агульна- і праславянскае слова: рус. овес, укр. овес, чэш. oves, славац. ovos, польск. owies, в.-луж. wows, н.-луж. hows, балг. овес, серб.-харв. о̀вас, славен. óves. Бліжэйшая паралель: літ. avižà ’авёс’, лат. àuza, ст.-прус. wyse ’тс’. Дублет па звонкасці і глухасці як прасл. tvьrdъ ∼ літ. tvìrtas. Траўтман, 21; Мюленбах-Эндзелін, 1, 231; Цупітца, GG, 31. Параўн. Патабня (РФВ, 5, 122), які суадносіць авёс з ст.-інд. avasám ’ежа’, Педарсан (IF, 5, 42) супастаўляе лац. avēna (< *avigsna) ’авёс’ і ст.-грэч. αἰγίλωψ ’аўсюк’ (< αϜιγι‑ < *avig̑a), Шпэхт (Ursprung, 298) рэканструюе і.-е. au̯i‑/au̯es‑, тады лац. avēna < avesna. З апошнім згадзіцца цяжка, бо славянскія і балтыйскія формы сведчаць аб індаеўрапейскіх палатальных гутуральных; гл. Покарны, 88.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аўся́ны гл. авёс.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мятлі́сты, -ая, -ае.

Такі, як мяцёлка, пышны.

М. авёс.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аўся́нішча, -а, н.

Поле, на якім рос авёс.

Араць а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

овёс авёс, род. аўса́ м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даспе́лы, -ая, -ае.

Які добра выспеў, стаў спелым.

Д. авёс чакаў сярпа.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)