спады́спаду, прысл.
Знізу, з ніжняга боку. Памачыў [Тараска] пёрка ў тут і намазаў кошцы лапкі спадыспаду, самыя лапкі. Юрэвіч. Пад гарой вялізны камень, сівы ад моху і мокры спадыспаду. Асіпенка. // З-пад чаго‑н. Але вось спадыспаду я выцягнуў яшчэ адну кніжку — «Зямлю» Кузьмы Чорнага. Лобан. // перан. З самых глыбінь чаго‑н. Я сядзеў, успамінаў бацьку, і аднекуль з сярэдзіны, спадыспаду, з самай душы, лезла, кралася думка: майму бацьку ўсё ж будзе лягчэй, чым дзядзьку Яўмену. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
odwalić
зак. адваліць;
odwalić kamień — адваліць камень;
2. перан., разм. odwalić kawał drogi — адмахаць кусок дарогі;
odwalić kawał roboty — зрабіць добрую частку працы;
odwalić kawał — выкінуць штуку
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
kosa
I ж.
каса;
trafiła kosa na kamień — найшла каса на камень; трапіўся востры на шылаватага (цюк на крук); чорт на нячысціка наскочыў
II ж. каса (
прычоска)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
drążyć
drąży|ć
незак.
1. дзяўбці, дзяўбаць; вымаць асяродак;
2. перан. тачыць, падточваць; зморваць, знясільваць;
woda drążyć skałę — вада точыць камень;
choroba drążyć organizm — хвароба падточвае арганізм
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
shatter
[ˈʃætər]
1.
v.t.
1) разьбіва́ць, растру́шчваць удру́зг (на кава́лачкі, на дру́зачкі)
a stone shattered the window — ка́мень разьбі́ў акно́
2) псава́ць, руйнава́ць (здаро́ўе, нэ́рвы); разьбіва́ць, разбура́ць (надзе́ю)
3) падрыва́ць (даве́р, здаро́ўе і гд)
2.
n.
аско́лак -ка m.
•
- shatters
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
халу́й У РСФСР (Мурз., 242). Падводны камень на рацэ (Паўночны край). Завалы на рэках ад падмытых дрэў (Комі АССР). Наносы, якія засталіся на лугах пасля разліву рэк (Прыўралле, Кіраўская, Валагодская вобл.).
□ в. Халуі (Салаўіная з 1964) Глыб., в. Халуй (Ліпень з 1930) Асіп.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
наско́чыць, ‑скочу, ‑скочыш, ‑скочыць; зак.
1. З ходу, з разгону наткнуцца на каго‑, што‑н. Адна за адной загарэлася некалькі машын, два танкі наскочылі на міны. Мележ. — Не паспеў ты адысці ад нас, як жняярка наскочыла на камень. Кавалёў. // перан. Нечакана сустрэць каго‑, што‑н., натрапіць на каго‑, што‑н. Наскочыць на засаду. □ У любой вёсцы па гэты бок шашы можна было наскочыць на фашыстаў. Новікаў. У полі, за балотам, танкі наскочылі на варожую абарону. Шамякін.
2. Раптоўна накінуцца, напасці на каго‑н. [Палікар] адным махам наскочыў на фашыста і грукнуў яго вобземлю. Чорны. Жартачкі будуць дрэнныя, калі раз’юшаны звер наскочыць на чалавека. С. Александровіч.
3. Нечакана з’явіцца (прыехаць, прыйсці і пад.). Калі праз гадзіны дзве наскочылі сюды партызаны — Еўнічы дагаралі. Хадкевіч. Раздумваць доўга не было часу — маглі наскочыць з гарнізона. Шахавец. // перан. Раптоўна ўзнікнуць, пачацца і г. д. (пра вецер, мяцеліцу і пад.). Наскочыў мароз. □ З поўначы сівер наскочыў сухі. Купала.
4. Разм. Хутка надысці, настаць (пра час, пару года). За якіх тыдні паўтара пасля Пятра магло наскочыць жніво. Гартны.
•••
Наскочыла каса на камень гл. каса.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рубі́н, ’каштоўны камень чырвонага колеру’ (ТСБМ). Рус. руби́н, польск. rubin, чэш. rubín, серб.-харв. ру̀би̑н, балг. руби́н. Ст.-бел. рубинъ са ст.-польск. rubin < ням. Rubin < познелац. rubinus ’рубін’ < ruber або rubeus ’чырвоны’ < і.-е. *reudh‑, роднаснага да руды, гл. (Брукнер, 466; Фасмер, 3, 511; Булыка, Запазыч., 288).
Рубі́н 2, рубі́ха ’драўляны брусок з насечкамі для качання бялізны’ (Касп.). Ад рубіць ’сячы’ (гл.) са словаўтваральным значэннем ’прадмет — вынік дзеяння’. Падобныя ўтварэнні з суфіксам ‑ін‑ (аднак, жаночага роду): лупіна, адбоіна ’адбіты кавалак’ і інш., з суфіксам ‑іх‑а (‑ых‑a): жаць (жмуць) — жмыха (магілёўскі рэгіянальны, нерэгулярны тып).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Argenteis hastis pugnare
Змагацца срэбнымі дзідамі.
Сражаться серебряными копьями.
бел. Капейка камень дзяўбе. Ісці не з носам, а з падносам. І кола круціцца лягчэй, калі яго падмажуць.
рус. Удить золотой удой. Уда серебряная тянет рыбу со дна моря.
фр. Clé d’or passe partout (Золотой ключ везде проходит).
англ. Money opens all doors (Деньги открывают все двери).
нем. Goldener Hammer bricht eisernes Tor (Золотой молот ломает и железные ворота).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
прыбра́ць сов.
1. (красиво одеть) наряди́ть, разряди́ть, убра́ть; (придать нек-рую нарядность) принаряди́ть, приоде́ть; прибра́ть;
2. (придать более красивый вид) укра́сить, разукра́сить, убра́ть; (немного украсить) приукра́сить;
3. (привести в порядок) убра́ть, прибра́ть;
п. у пако́і — убра́ть (прибра́ть) в ко́мнате;
4. (унести) убра́ть;
п. са стала́ — убра́ть со стола́;
5. убра́ть, прибра́ть, приня́ть; устрани́ть;
п. ка́мень з даро́гі — убра́ть (приня́ть) ка́мень с доро́ги;
6. (урожай) убра́ть;
п. з по́ля — убра́ть с по́ля;
◊ п. да рук — прибра́ть к рука́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)