1. Цячы, выцякаць па кроплі або тонкім струменем з чаго-н.; выдзяляцца.
Вада сочыцца з цэбра. 3 бярозы сачыўся сок.
2. Пранікаць, пападаць унутр (пра вадкасць).
У боты сочыцца вада.
3.перан. Пранікаць куды-н. праз што-н. (пра святло, гукіі пад.).
Праз шчыліны дзвярэй сачылася святло.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чо́каць¹, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).
1. Утвараць рэзкія, адрывістыя гукі пры ўдары аб што-н. шкляное, металічнае або пры хадзьбе па бруку і пад.
Ч. абцасікамі па асфальце.
Дзяцел чокаў дзюбай па дрэве.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра некаторых птушак і жывёл: абзывацца гукамі, падобнымі на «чок-чок».
|| наз.чо́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чы́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Праводзіць чым-н. па чым-н., пакідаючы след, лінію.
Ч. бульбу па тарцы.
2. Хутка, неакуратна пісаць.
3. Утвараць характэрныя гукі (пра некаторых птушак).
|| аднакр.чыркану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́, (да 1 і 2 знач.) ічы́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 3 знач.).
|| наз.чы́рканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шу́мны¹, -ая, -ае.
1. Які стварае шум¹ (у 1 знач.); гучны.
Ш. струмень.
Шумная размова.
2. Такі, дзе многа шуму¹ (у 1 знач.), надта ажыўлены.
Шумная аўдыторыя.
3.перан. Які выклікае шум¹ (у 2 знач.), сенсацыю.
Ш. поспех.
4. Які з’яўляецца шумам¹ (у 3 знач.), утвараецца пры дапамозе шуму¹ (спец.).
Шумныя гукі.
|| наз.шу́мнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Квакта́ць ’ствараць кароткія адрывістыя гукі (пра курыц-квактух і некаторых іншых птушак)’ (ТСБМ, Нас., ДАБМ, Касп., ТС, Гарэц., Грыг., Сцяшк., Сл. паўн.-зах.). Укр.квактати ’выседжваць куранят’. Дзеяслоўныя формы на ‑ta‑, магчыма, узыходзяць да назоўнікаў тыпу тупат. Параўн. тупаць і таптаць. Тады квактаць < квокат < квока. Гл. квока.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кля́скаць ’удараць далоняй аб далонь, апладзіраваць’ (Нас., Шпіл., Нік., Няч.), ’рабіць разнастайныя гукі пры дапамозе трашчоткі лінейкай, клямкай’ (Нас.). Укр.класкати, рус.клескать ’тс’, польск.klaskać, kleskać, н.-луж.klaskaś ’тс’. Параўн. чэш.tleskati, славац.tlieskať ’тс’. Гукапераймальнае. Няма падстаў для праславянскай рэканструкцыі. Слова арэальна абмежаванае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сто́гнуць ‘выдаваць працяглыя глухія гукі’ (Нас., Байк. і Некр.): на ўси животы стогнець (Нас.). Гл. стагнаць. Сюды ж стогоне́ць ‘гудзець, аддавацца гулам’ (ТС), што можна разглядаць як другаснае пашырэнне асновы, і стогне́ць ‘дрэнна захоўвацца, псавацца’ (ТС) — магчымы ітэратыў да стагнаць з семантыкай ‘дрэнна сябе адчуваць; дрэнна пачувацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глу́хнуць
1. (пра чалавека) taub wérden;
2. (пра гукі, голас) verhállen vi (s), still wérden;
3. (зарастаць, дзічэць) verwíldern vi (s);
4. (пра рухавік) ábgewürgt wérden
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
хры́плы, ‑ая, ‑ае.
1. Які перарываецца хрыпеннем; сіплы. Хрыплы смех. □ Раскатамі грымеў, скаланаючы паветра, нізкі хрыплы бас старога аленя, зліваючыся ў адзін хор з высокімі і звонкімі галасамі маладзейшых.В. Вольскі.Нечакана я пачуў недалёка ад сябе хрыплы, старэчы кашаль і павольна-ціхае мармытанне.Нікановіч.
3. Які ўтварае сіплыя, нячыстага тону гукі. Крумкае хрыплы крук.Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
атамахо́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Судна з атамным рухавіком. Усё, што збудавалі нашы рукі, Усё, што мы стварылі на зямлі, — Атамаходы і сімфоній гукі Спачатку толькі думкамі былі.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)