Verbum

дада́ны, -ая, -ае.

У выразах:

а) даданы сказ — частка складаназалежнага сказа, сінтаксічна падпарадкаваная галоўнаму сказу і звязаная з ім пры дапамозе злучніка або злучальнага слова;

б) даданы член сказа — член сказа, які паясняе і дапаўняе які-н. з галоўных членаў сказа.

дапамо́жны, -ая, -ае.

1. Прызначаны для дапамогі каму-, чаму-н.; падсобны.

Д. матэрыял.

2. Неасноўны, дадатковы.

Д. цэх.

Дапаможная гаспадарка.

○

Дапаможны дзеяслоў — асабовая форма дзеяслова, што ўжыв. для выражэння аналітычных дзеяслоўных форм або састаўнога выказніка, напр.: быў настаўнікам, буду чытаць.

дзёгаць, -гцю, м.

Цёмны смалісты вадкі прадукт, які атрымліваецца шляхам сухой перагонкі дрэва, торфу або каменнага вугалю.

Змазаць боты дзёгцем.

◊

Лыжка дзёгцю ў бочцы мёду — пра што-н. малое, здольнае атруціць, сапсаваць вялікае.

|| прым. дзёгцевы, -ая, -ае і дзягця́рны, -ая, -ае.

до́сыць, прысл.

1. У дастатковай меры, даволі.

У доме ўсяго д.

2. (у спалучэнні з прым. або прысл.). Значна, у значнай ступені.

Задача д. складаная.

У пакоі д. утульна.

3. безас., у знач. вык. Выражае загад, патрабаванне.

Д. пустых размоў.

ва́нька-ўста́нька, ва́нькі-ўста́нькі, Т ва́нькам-уста́нькам, мн. ва́нькі-ўста́нькі, ва́нькаў-уста́нькаў, м.

Дзіцячая лялька ў выглядзе круглай або авальнай фігуркі, якая здольна сама ўставаць (з-за цяжару, які знаходзіцца ў ніжняй яе частцы), калі яе выводзяць з вертыкальнага становішча.

верадзі́ць, вераджу́, вярэ́дзіш, вярэ́дзіць; вярэ́джаны; незак., што (разм.).

Шкодзіць што-н. сабе, натруджваючы, надрываючы, або раздражняць балючае.

В. рукі, спіну.

В. рану.

В. сардэчныя раны (перан.: выклікаць цяжкія ўспаміны).

|| зак. зверадзі́ць, звераджу́, звярэ́дзіш, звярэ́дзіць; звярэ́джаны і разверадзі́ць, -вераджу́, -вярэ́дзіш, -вярэ́дзіць; -вярэ́джаны.

во́спа, -ы, ж.

1. Востразаразная вірусная хвароба, якая суправаджаецца гнойным сыпам на скуры і слізістых абалонках.

Прышчэпка воспы.

2. Шрамы і ямкі, якія застаюцца на скуры пасля гэтай хваробы або на месцы яе прышчэплівання (разм.).

Пабіты воспай.

|| прым. во́спавы, -ая, -ае.

вы́ветрыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

1. Разбурыць пад уздзеяннем ветру, пад уплывам атмасферных ваганняў.

Вецер выветрыў торф.

2. Прымусіць што-н. знікнуць праветрываннем або пад уздзеяннем ветру.

В. смурод.

|| незак. выве́трываць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. выве́трыванне, -я, н.

вы́йгрыш, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. гл. выйграць.

2. Тое, што выйграна.

Вялікі в. па пазыцы.

Быць у выйгрышы (выйграць; таксама перан.: аказацца ў больш выгадным становішчы).

|| прым. вы́йгрышны, -ая, -ае.

Выйгрышная пазіцыя (якая абяцае выйгрыш або ўдачу, поспех; перан.).

вярну́ць¹, -ну́, ве́рнеш, ве́рне; -ні́; ве́рнуты; зак., каго-што.

1. Аддаць узятае назад.

В. доўг.

2. Прымусіць або даць магчымасць вярнуцца назад.

В. дамоў.

В. бацьку дзецям.

В. да жыцця (вылечыць).

|| незак. вярта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і варо́чаць, -аю, -аеш, -ае.