паро́м, ‑а, м.
Плыт або пласкадоннае судна для перавозкі людзей або грузаў цераз рэчку, возера, праліў. — На беразе нідзе ні чоўніка, ні парома, а тут трэба хутчэй перапраўляцца, пакуль не заўважылі. Краўчанка. Як толькі прайшоў крыгаход, на рацэ затарахцеў буксірны катэр і пацягнуў з аднаго на другі бераг вялізны паром. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
борт, -а, М -рце, мн. барты́, барто́ў, м.
1. Бакавая сценка марскога або рачнога судна, самалёта.
Кінуць за б.
Апынуцца (аказацца) за бортам (таксама перан.: аказацца выключаным з якой-н. справы).
2. Сценка кузава грузавога аўтамабіля, адкрытага таварнага вагона і пад.
Барты грузавіка.
3. Левы або правы край адзення (паліто, пінжака і пад.) з петлямі або гузікамі для зашпільвання.
|| памянш. бо́рцік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 і 3 знач.).
|| прым. бартавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
тра́нспарт, -у, М -рце, м.
1. Галіна народнай гаспадаркі, звязаная з перавозкай людзей і грузаў, а таксама сродкі для такой перавозкі.
Пасажырскі т.
Гарадскі т.
2. Перавозка грузаў.
Т. мінеральных угнаенняў па чыгунцы.
3. Партыя атрыманых або прызначаных для перавозкі грузаў.
Заўтра адпраўляецца т. з бульбай.
4. Абоз або сукупнасць якіх-н. сродкаў спецыяльнага прызначэння.
Санітарны т.
5. Судна ваеннага флоту для перавозкі грузаў і людзей.
Дэсантны т.
|| прым. тра́нспартны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
я́кар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Металічны стрыжань з лапамі, які прымацоўваецца да ланцуга і апускаецца на дно для ўтрымання на месцы судна, бакена, плывучага маяка і пад.
Стаяць на якары.
Кінуць я. (стаць на якар). Аддаць я. (апусціць). Выбіраць якары (паднімаць). Зняцца з якара.
Я. ратунку (перан.: апошні сродак ратунку, апошняя надзея).
2. Частка электрычнай машыны, якая ўтрымлівае на сабе абмотку (спец.).
3. Рыбалоўны кручок з трыма зубцамі (разм.).
|| прым. я́карны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Па́рус ’умацаваны на мачце кавалак моцнай тканіны, якая надзімаецца ветрам і прыводзіць у рух судна; кавалак тканіны, што нацягнуты на крыло ветранога млына’ (ТСБМ). Рус. па́рус, ст.-рус. парусъ (пад 907 г.). Пэўнай этымалогіі няма. Лічыцца запазычаннем з грэч. φᾶρος, ацціч. φάρος ’тс’ (Міклашыч, 232; Фасмер, Этюды, 145; Праабражэнскі, 2, 19). Супраць Мікала (РФВ, 48, 277), які набліжае да ст.-рус. рухо ’адзенне’, але гэта версія няпэўная ў фанетычных адносінах (гл. яшчэ Фасмер, 3, 210).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́шчака ’ніжняя сківіца’ (Нас.), малар. па́шчэка ’сківіца ў воўка’ (Нар. лекс.), па́шчыкі ’сківіцы’ (нараўл., Мат. Гом.). Укр. паще́ка ’пашча, скулы на твары’, рус. па́щеки, пашчеки́ ’сківіцы’, ярасл. ’латкі на кажусе’, польск. paszczeka ’пашча, зеў’, чэш. paštěka ’пашча, жарало’. Паўн.-славянскае. Да па‑ (< прасл. pa‑) і ščeka ’шчака’, якое з’яўляецца роднасным да ст.-ісл. skegg ’барада, нос судна’, skagi ’мыс’ (Педэрсэн, MPKJ, 1, 171; Брукнер, AfslPh, 28, 569; Фасмер, 4, 499). Гл. таксама пашчэнка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ахтэрпі́к
(гал. achterpiek)
крайні адсек кармавога трума на судне, дзе змяшчаюць баласт, каб пазбегнуць дыферэнта судна.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
баркенці́на
(англ. barquentine)
марское грузавое судна з трыма і больш мачтамі, з якіх пярэдняя мае рэі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
буксі́раваць
(рус. буксировать, ад гал. boegseeren)
цягнуць за сабой на тросе судна, плыт, аўтамашыну і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ватэрве́йс
(англ. waterway, ад water = вада + way = шлях)
тоўстая дошка драўлянага палубнага насцілу ўздоўж борта судна.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)