Марымонцкі, марімонскі (хлеб, мука) ’пшанічная мука вышэйшага гатунку і хлеб з яе’ (Маш.; лун., стол., ЛАПП; калінк., З нар. сл.; жытк., Нар. словатв.). Ад назвы мястэчка Marymont ля Варшавы. Гл. малімончык. Сюды ж марымоны ’смачныя рэчы, далікатэсы’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́кер ’мазоль’ (пін., Шатал.), нукер ’пухір’ (пін., Нар. лекс.), нукір ’тс’: нукір выскочыв (стол., Сл. Брэс.). Да пук ’выпукласць, виступаючая частка’; аднак падабенства семантыкі да пухір (гл.) прымушае звязаць з пу́хнуць з заменай х на к (балтыйскі ўплыў?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сажа́ть несов., в разн. знач. саджа́ць, садзі́ць;
сажа́ть цветы́ саджа́ць (садзі́ць) кве́ткі;
сажа́ть госте́й за стол саджа́ць (садзі́ць) гасце́й за стол;
сажа́ть кого́-л. за рабо́ту саджа́ць (садзі́ць) каго́-не́будзь за рабо́ту;
сажа́ть в тюрьму́ саджа́ць (садзі́ць) у турму́;
сажа́ть хле́бы в печь саджа́ць (садзі́ць) хлеб у печ;
сажа́ть насе́дку саджа́ць квакту́ху; см. сади́ть 1;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
кру́глы в разн. знач. кру́глый;
к. стол — кру́глый стол;
~лае пале́на — кру́глое поле́но;
~лая галава́ — кру́глая голова́;
к. твар — кру́глое лицо́;
○ ~лыя ду́жкі — кру́глые ско́бки;
◊ ~лыя лі́чбы — кру́глые ци́фры;
за ~лым стало́м — за кру́глым столо́м;
~лая сірата́ — кру́глая сирота́;
~лыя пяцёркі — кру́глые пятёрки;
~лая су́ма — кру́глая су́мма;
к. ду́рань — кру́глый дура́к;
к. год — кру́глый год
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
чвэрць ж., в разн. знач. че́тверть; (плотн., стол. — ещё) четверти́на;
ч. стаго́ддзя — че́тверть ве́ка;
ч. гадзі́ны — че́тверть ча́са;
паста́віць адзна́кі за пе́ршую ч. — поста́вить отме́тки за пе́рвую че́тверть;
ч. а́ркуша — че́тверть листа́;
такт у тры ~ці — муз. такт в три че́тверти;
выбіра́ць ~ці — плотн., стол. выбира́ть че́тверти (четверти́ны);
◊ тры чвэ́рці да сме́рці — дыша́ть на ла́дан
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
банке́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Тып нізкай табурэткі з мяккім сядзеннем прамавугольнай або круглай формы. Антон Авяр’янавіч рашуча ўстаў з канапы і рассунуў стол.., схадзіў у спальню і на кухню і прыцягнуў адтуль усё, на чым толькі можна было сесці, — крэслы, табурэткі, банкеткі. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
безрука́ўка, ‑і, ДМ ‑ўцы; Р мн. ‑кавак; ж.
Куртка або кофта без рукавоў. Цяпер, калі «рэдактар» скінуў кубанку, шынель і ў чорнай аўчыннай безрукаўцы паўзверх гімнасцёркі сеў за стол, скрытая трывога і злосць яго пачала непрыкметна пераходзіць на смех, які ўжо, здаецца, пачаў праступаць на твары. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзеравяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Зрабіцца цвёрдым, як дрэва.
2. Страціць адчувальнасць; анямець, здранцвець. Калі Сымон сеў за стол, далоні яго не хацелі гнуцца, адзеравянелі ад сякеры. Чарнышэвіч.
3. перан. Стаць абыякавым да навакольнага. За гэты дзень, нават, праўдзівей сказаць, за гэтыя гадзіны, .. [Стафанковіч] атупеў, быццам адзеравянеў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дармае́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Разм. Той, хто не працуе, а жыве на чужыя сродкі. [Статкевіч] нічога карыснага не рабіў, дармаедам сядзеў на шыі ў маці. Алешка. [Пятро] сеў за стол не з радасным пачуццём жаданага госця, а з прыкрым балючым пачуццём — госця няпрошанага, дармаеда, які есць чужы хлеб. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́ртачны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да карты, карт (у 2 знач.). Картачная гульня. // Звязаны з гульнёй у карты. Картачны доўг. // Прызначаны для гульні ў карты. Картачны стол.
2. Які мае адносіны да карткі (у 1, 4 знач.). Картачны каталог.
•••
Картачная сістэма гл. сістэма.
Картачны домік гл. домік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)