плю́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пералівацца, ударацца аб што-н. (пра вадкасць).
Вада плюхаецца на дне чоўна.
2. Абдаваць сябе або каго-н. пырскамі.
Хлопчык плюхаўся ў вадзе.
3. Падаць, шлёпацца ў ваду, гразь і пад.
Дзеці з разгону плюхаюцца ў рэчку.
|| аднакр. плю́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся (да 1 і 3 знач.).
|| наз. плю́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зате́чь сов., в разн. знач. зацячы́; (онеметь — ещё) адранцве́ць, сшэ́рхнуць;
вода́ затекла́ под стул вада́ зацякла́ пад крэ́сла;
но́ги затекли́ но́гі зацяклі́ (здранцве́лі, сшэ́рхлі).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стоя́чий в разн. знач. стая́чы;
стоя́чие во́лны физ. стая́чыя хва́лі;
в стоя́чем положе́нии у стая́чым стано́вішчы;
стоя́чий воротни́к стая́чы каўне́р;
стоя́чая вода́ стая́чая вада́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Аскада́вец, оскада́вэц ’торбачка для выціскання сыру’ (Вешт.). Пераасэнсаванае, дээтымалагізаванае і ў выніку гэтага страціўшае пачатковае в‑ воскодавьць ’торбачка, у якой адціскаюць (давяць) воск’, параўн. воскодавник салодкая вада, што застаецца пасля прасавання воску’ (Анох.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Няце́ча, нытэча ’густыя зараслі ў лесе, нетры’ (Клім.), параўн. укр. нетеч, нетеча ’стаячая вада, балота’, польск. nieciecz, nieciecza ’тс’, серб.-харв. не̏тека ’тс’. Паводле Талстога (Геогр., 181), з ne‑tek‑ja, гл. цячы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выга́рына, ‑ы, ж.
Тое, што і выгар. Сцюдзёная вада, — гэта недзе на Паліку ці ў Асіпаўскай пушчы.. растае лёд: чорны ад попелу з выгарын, жоўты ад размяклага імху, буры ад кары, што адапрэла ад пнёў. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жывёлка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
1. Памянш. да жывёла (у 1 знач.); невялічкая жывёла. Вада адышла ад берага і пакінула на дне шмат жывёлак. Маўр.
2. Ласк. да жывёла (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахаладне́ць, ‑ее; зак.
Стаць халодным, халаднейшым. Падзьмуў халодны вецер; у Сырніцы стала свежа, здалося, што і пад нагамі пахаладнела вада. Пташнікаў. // безас. Зрабіцца халадней. [Сіўцоў:] — Глядзі ты, неба ў хмарах, пахаладнела, як бы снег не пайшоў... Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пле́снець, ‑ее; незак.
Пакрывацца плесняй (у 1 знач.). І толькі дзе-нідзе ў брадах ды ў глухіх, багністых выгарах вада гніла, плеснела праз усё лета, на радасць, між іншым, жабам і шматлікаму гарластаму балотнаму птаству... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шу́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Раптам паліцца; хлынуць. Вада шунула. / Пра паветра, святло і пад. У пакой шунула свежае паветра.
2. перан. Пайсці масай (пра людзей). Натоўп шунуў. // перан. Паступіць у вялікай колькасці. Заказы шунулі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)