пляска́цца 1, пляшчуся, плешчашся, плешчацца; незак.
1. Рухаючыся, удараючыся аб што‑н., рабіць шум, пляск (пра вадкасць). Вакол урачыстая цішыня і спакой. Павольна плешчацца аб каменне вада. С. Александровіч.
2. Рухаючыся ў вадзе, рабіць шум, пляск; плюхацца. Рыбы пляскаліся, падскокваючы над вадою. «Маладосць». // Абліваць сябе або адзін аднаго вадой. Да ракі, да чыстае затокі Бег асілак лёгка перад ёй [Марынай], І вадой пляскаліся, як дзеці. Бялевіч.
пляска́цца 2, плешчацца; незак.
Зал. да пляскаць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каламу́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Непразрысты, мутны (пра вадкасць і інш.). Палявая дарога ў момант раскісла, усюды пабеглі ручайкі, і ў калдобінах заблішчэлі каламутныя лужыны. Сачанка. Гаспадар таксама прымайстраваўся з краёчку стала і паліў мне поўную шклянку нечага каламутнага, рудога. Сабаленка.
2. перан. Ахутаны заслонай туману, снегу, дажджу і пад. Каля Батаніна праляцела некалькі трасіруючых куль і пагасла ў каламутнай далечыні. Дудо. Прасторы былі белаватыя, каламутныя і непрыглядныя. Крапіва.
•••
У каламутнай вадзе рыбу лавіць гл. лавіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́цат
(польск. ocet, ад лац. acetum)
раствор воцатнай кіслаты, вадкасць з рэзкім кіслым смакам, што ўжываецца для кансервавання прадуктаў, як прыправа ў ежу, а таксама як медыцынскі і касметычны сродак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гемалі́мфа
(ад гема- + лімфа)
вадкасць, якая цыркулюе ў сасудах і міжклетачных прасторах жывёл з незамкнутай крывяноснай сістэмай (членістаногіх, малюскаў) і пераносіць у арганізме кісларод, вуглекіслату, пажыўныя рэчывы і прадукты выдзялення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
метано́л
[ад метан + (алкаг)оль]
арганічнае злучэнне, бясколерная вадкасць з характэрным пахам алкаголю, якую атрымліваюць гал. ч. сінтэзам з вадароду і вокісу вугляроду; шырока ўжываецца для сінтэзу фармальдэгіду і інш.; метылавы спірт, драўняны спірт.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
талуо́л
(ад ісп. Tolu = назва горада ў Калумбіі + -ол)
арганічнае злучэнне, вуглевадарод араматычнага рада, бясколерная вадкасць са своеасаблівым пахам, якая выкарыстоўваецца для атрымання фарбавальнікаў, выбуховых рэчываў, лекавых прэпаратаў і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
шкіпіна́р
(ст.-польск. szpikanard, ад лац. spica nardi = лаванда)
празрыстая ці жаўтаватая гаручая вадкасць з едкім пахам, якая здабываецца перагонкай смалы хвойных дрэў і прымяняецца ў медыцыне і лакафарбавай вытворчасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
флюі́ды, ‑аў; адз. флюід, ‑у, М ‑дзе, м.
Кніжн.
1. Газападобныя або вадкія рэчывы, якія вылучаюцца з магматычнага ачага.
2. Гіпатэтычная вадкасць, якой да 18 ст. тлумачылі з’явы цеплыні, магнетызму, электрычнасці.
3. Паводле ўяўленняў спірытаў — нейкія «псіхічныя токі», якія нібыта вылучаюцца чалавечым целам або якім‑н. іншым целам, прадметам. Спачатку думалі даць ход справе, але Растоўцаў быў мёртвы, а флюіды — рэч ірэальная і пасадзіць іх нікуды нельга. Караткевіч. // перан. Тое, што выходзіць ад каго‑, чаго‑н.
[Лац. fluidus — пякучы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГЕТЭРАГЕ́ННАЯ СІСТЭ́МА,
макраскапічна неаднародная фізіка-хімічная сістэма, якая складаецца з некалькіх розных па фіз. уласцівасцях ці хім. саставе частак (розных фаз).
Адна фаза гетэрагеннай сістэмы аддзелена ад сумежнай з ёй фазы фіз. паверхняй падзелу, што дазваляе механічна раздзяліць іх. Напр., вадкасць і насычаная пара над ёй (розніца ў агрэгатным стане); дзве вадкасці, якія не змешваюцца паміж сабой, — алей і вада (розніца ў саставе). Мікрагетэрагеннымі часта называюць дысперсныя сістэмы з памерамі часцінак ад 5·10-3 да 10 мкм (золі, мікраэмульсіі і інш.), якія складаюць пераходную вобласць паміж гетэрагеннай сістэмай і гамагеннай сістэмай.
т. 5, с. 208
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІСКО́ЗА
(ад позналац. viskosus вязкі),
канцэнтраваны раствор ксантагенату цэлюлозы ў разбаўленым водным растворы гідраксіду натрыю. Вязкая празрыстая вадкасць аранжавага колеру, састаў якой (% па масе): 6,5—9% ксантагенату цэлюлозы, 6,5—7,5% гідраксіду натрыю NaOH, вада і невял. колькасць (0,01—0,02%) прымесей. Атрымліваюць віскозу з драўніннай цэлюлозы. Асн. стадыі вытв-сці: апрацоўка цэлюлозы 18—20%-ным растворам NaOH (мерсерызацыя) і ўзаемадзеянне шчолачнай цэлюлозы з серавугляродам CS2 (атрыманне ксантагенату). Выкарыстоўваюць у вытв-сці віскознага валакна, плёнкі (цэлафан), штучнай скуры (кірза).
Літ.:
Роговин З.А., Гальбрайх Л.С. Химические превращения и модификация целлюлозы. 2 изд. М., 1979.
М.Р.Пракапчук.
т. 4, с. 195
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)