граназа́н, ‑у, м.
Ртутна-арганічны прэпарат для пратручвання насення перад пасевам. Граназан вельмі ядавіты, таму пры рабоце з ім трэба строга выконваць усе правілы бяспекі, указаныя ў адпаведных інструкцыях. «Весці».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ду́жа, прысл.
Надта, вельмі, надзвычай. У Міколкавым раннім дзяцінстве было многа падзей, але ці дужа іх успомніш усе. Лынькоў. Час быў дужа трывожны. Корбан. Ліпачцы дужа шкада было бабулькі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разве́двальнік, ‑а, м.
Той, хто займаецца разведваннем нетраў. Інжынер-разведвальнік. □ Мы, — гэта Васіль, Наташа і я. Усе трое — разведвальнікі балот. З гадзіну назад нас прывёз сюды зялёны экспедыцыйны газік. Аляхновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размнажа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да размножыцца.
2. Аднаўляць патомства (пра раслінныя і жывёльныя арганізмы). Амаль усе палявыя культуры размнажаюцца насеннем. Рыбы размнажаюцца ікрой.
3. Зал. да размнажаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сык, ‑у, м.
Разм. Тое, што і сыканне. Жабы, яшчаркі і гады — Усе жыццю без меры рады — Паднялі страшэнны сык, Выстаўляючы язык. Крапіва. Веставы сваім сыкам збіў [Лукашыка] з тропу. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улада́рства, ‑а, н.
1. Вярхоўная ўлада, панаванне.
2. Нерухомая маёмасць, якой валодаюць як уласнасцю; уладанне (у 3 знач.). Пану Гюнтэру Ліндэ трэба было аб’ездзіць усе трыццаць гектараў свайго ўладарства. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЮСТ
(франц. buste),
пагрудная выява чалавека, адзін з найб. пашыраных відаў скульпт. партрэта.
Узнік у Стараж. Егіпце і Стараж. Грэцыі. Канчаткова склаўся ў партрэтным мастацтве Стараж. Рыма. Быў пашыраны ў мастацтве эпохі Адраджэння і новага часу (Данатэла, Л.Берніні, Ж.А.Гудон, А.Радэн і інш.). У Расіі бюсты стваралі Б.Растрэлі, Ф.Шубін, Н.Андрэеў, В.Мухіна, С.Лебедзева і інш.
На Беларусі помнікі-бюсты вядомыя з 17 ст. (М.К.Радзівілу ў фарным касцёле ў Нясвіжы). Значнае месца займаў бюст у творчасці бел. скульптараў 19 — пач. 20 ст. (К.Ельскі, Р.Слізень, А.Краснапольскі, В.Бубноўскі, Я.Астроўскі і інш.). У 1930-я — пач. 1940-х г. бел. скульптары стварылі бюсты дзеячаў рэв. руху і культуры: М.В.Фрунзе (А.Глебаў), Я.Купалы і Я.Коласа (абодва З.Азгур), Г.Грыгоніса (М.Керзін); у гады Вял. Айч. вайны — воінаў і партызан Л.М.Даватара (А.Грубэ), Ф.А.Смалячкова і М.Ф.Сільніцкага (абодва Азгур); у пасляваенны перыяд — П.Багрыма, К.Крапівы, М.Танка, Цёткі (А.Пашкевіч; усе Азгур), У.Уладамірскага (А.Глебаў), Я.Коласа (С.Селіханаў), М.Багдановіча (Г.Мурамцаў; Л.Гумілеўскі), Я.Купалы і Я.Коласа (абодва В.Занковіч), Л.І.Бяды, Ю.А.Гагарына, У.В.Кавалёнка, П.І.Клімука, Г.Ц.Берагавога (усе І.Міско), помнік-бюст Я.Купалу ў Араў-парку (г. Нью-Йорк, ЗША; скульпт. А.Анікейчык) і інш. У 1990-я г. ў Нясвіжскім парку ўстаноўлены бюст кн. Юрыю Нясвіжскаму, архітэктару Дж.Бернардоні (усе С.Гумілеўскі), кн. М.К.Радзівілу Сіротку, У.Сыракомлю, Т.Макоўскаму, Я.Коласу (усе М.Канцавы).
А.К.Лявонава, Л.Г.Лапцэвіч.
т. 3, с. 390
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Mors nescit legem, tollit cum paupere regem
Смерць не ведае закону, забірае разам з бедняком і цара.
Смерть не знает закона, забирает вместе с бедняком и царя.
бел. Смерць не перабірае і не мінае. Смерць не глядзіць у зубы. Зямля-матуля ўсіх прымае. Смерць усіх раўнуе. Памруць усе, ды не ў адзін час. Усе памром, ды па адном. Прыйдзе час ‒ і пан/цар дуба дасць. Зямля святая ўсіх нас зраўняе. Хто піша, хлеб арэ, хто барануе ‒ зямелька ўсіх зраўнуе. Магіла ўсіх памірыла.
рус. Царь и народ ‒ всё в землю уйдёт. Смерть не разбирает чина. И богату и просту ‒ всем дорога к погосту. Смерть всех равняет. И пономарь и владыка на земле равны.
фр. Tous sont égaux devant la mort (Все равны перед смертью).
англ. Death is a grand leveller (Смерть ‒ великий выравниватель).
нем. Der Tod, der klopft bei aller an, beim Kaiser und beim Bettelmann (Смерть, она стучится ко всем: к королю и к беднякам). Der Tod macht alles gleich, er frißt arm und reich (Смерть делает всех равными, она съедает богатого и бедного).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
абабе́гчы сов., в разн. знач. обежа́ть, оббежа́ть;
а. гару́ — обежа́ть (оббежа́ть) го́ру;
за дзень абабе́г усе́ магазі́ны — за́ день обежа́л (оббежа́л) все магази́ны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пераме́рзнуць сов.
1. перемёрзнуть, перезя́бнуть, передро́гнуть;
п. у даро́зе — перемёрзнуть в доро́ге;
2. (погибнуть от холода) перемёрзнуть;
усе́ кве́ткі ~злі — все цветы́ перемёрзли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)